Kapliczki i krzyże przydrożne powiatu kwidzyńskiego

Z Kwidzynopedia - encyklopedia e-kwidzyn

Wersja Rachel (dyskusja | edycje) z dnia 10:39, 27 lip 2016

(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)

Krzyże przydrożne, kapliczki oraz figury świętych ustawione w plenerze powiatu kwidzyńskiego są świadectwem naszej tysiącletniej tradycji chrześcijańskiej. W nie każdej wsi możemy je spotkać, ale tam gdzie są, stoją otulone drzewami lub kępami krzewów, często ogrodzone metalowym, kutym płotkiem. Stanowią widomy znak wiary i pobożności mieszkańców. Wszystkie są zadbane i przyozdobione. Najpiękniej wyglądają w maju. Mają niejednokrotnie wymowę patriotyczną i społeczną, jak te ufundowane w Janowie, czy w Korzeniewie. O ile krzyże przydrożne stawiano najczęściej na rozstajach dróg lub granicach wsi, o tyle kapliczki powstawały i powstają w czyjejś intencji, często w ramach podziękowania za łaskę Boską bądź dla upamiętnienia jakiegoś wydarzenia. Na początku XX wieku w Górkach na terenie posiadłości państwa Kowalskich w miejscu gdzie styka się róg parku dworskiego z wypływającym tam źródełkiem przy drodze do Prabut znajdowała się kapliczka Bartłomieja, którą dziedziczka majątku upamiętniła pewne tragiczne wydarzenie (wypadek samochodowy, w którym ona z dzieckiem ocalała, ale zginął jej kierowca). Kapliczka była zbudowana z kamieni z małymi witrażowymi okienkami z szybkami oprawionymi w ołów, z figurką Madonny z Lourdes wykonaną ze sztucznego kamienia we wnętrzu. Kapliczka ta nie przetrwała do naszych czasów, jednak pozostaje jeszcze w ludzkiej pamięci. Dlatego ważnym jest, aby te małe, ciche przykłady architektury sakralnej oprócz szacunku im należnego doczekały się też etnograficznego opracowania, bowiem tak jak nieistniejąca kapliczka w Górkach, tak i każda inna posiada własną historię i swych fundatorów. Przykładem może być piękna kapliczka z figurą Matki Boskiej postawiona w 2002 roku w Białkach, na ziemi pana Wieczorka, zbudowana przez rodziny: Kamińskich, Krupów i Gutmańskich lub krzyż w Klasztorku wkopany przez Józefa Kuźmę w 1945r., obok którego w 2002r. Halina Wilczek postawiła figurę Matki Bożej. Stary drewniany krzyż zastąpiono metalowym w 2010r., a aktu poświęcenia dokonał ks. Eugeniusz Potoniec.

Najstarszą kapliczką w powiecie jest kapliczka stojąca w Tychnowach. Zbudowana z granitowego kamienia i cegły, w niszy za szklaną taflą skrywa figurę św. Rocha, orędownika od zaraźliwych chorób. Pierwotnie była to figura drewniana (teraz przechowywana w kościele), dziś gipsowa bądź cementowa lekko kiczowata. Na wyższym poziomie, pod czterospadowym daszkiem usadowiony jest najważniejszy symbol wiary chrześcijańskiej, Jezus ukrzyżowany, w rdzawym kolorze. Całość wieńczy chorągiewka z datą 1853. Następną w kolejności chronologicznej jest kapliczka w Straszewie z datą na chorągiewce 1854, potem w Trzcianie z wyrytym w kamieniu napisem: Anno 1882.

Chorągiewki niezwykle pomocne w datowaniu, z datą 1946, znajdują się na kapliczce w Korzeniewie i na krzyżu w Marezie. Rok 1947 widnieje na kapliczce w Krzykosach. Ludzka pamięć jest zawodna, więc czasem pomocna w datowaniu jest wmurowana tablica. W Baldramie, pod figurą Matki Bożej czytamy: "Rok Święty 1950. Pod Twoją obronę uciekamy się Święta Boża Rodzicielko. Bedrony", w Glinie pod kapliczką widnieje napis:"Fundacja P.S.L. Drążkowo w maju 1946", a w Cyganach przeczytamy, że kapliczkę ufundował "Związek M.W.R.P. WICI - Cyganowo 1947" (Związek Młodzieży Wiejskiej Rzeczypospolitej Polskiej "WICI").

Ciekawą historię posiada figura w Janowie. Na postumencie jest przytwierdzona tablica, na której widnieje data 2000. Tablica informuje też, że "...Dla uczczenia wygranego plebiscytu w Janowie, w roku 1922 mieszkańcy wsi postawili w tym miejscu figurkę Matki Bożej, która w 1939r. została zniszczona. W 80 rocznicę plebiscytu mieszkańcy parafii Janowo ufundowali replikę tamtej figurki". Pierwowzór pomnika powstał z inicjatywy proboszcza Ignacego Niklasa i fundatorów wymienionych w akcie erekcyjnym: Augustyna Czyżewskiego, Tadeusza Tollika, Józefa Krajnika, Anastazego Wygockiego, Andrzeja Napiontka. Ciekawostką tego aktu jest fakt wymienienia z nazwiska osób przeciwnych budowie tego pomnika.

Przyglądając się figurom ustawionym wewnątrz nisz naszych kapliczek zauważymy, że w większości patronuje im Maryja Królowa Polski lub Maryja Królowa Różańca Świętego. W mniejszości pozostają inni święci jak: św. Katarzyna, św. Józef czy św. Florian.