Rusinowo

Z Kwidzynopedia - encyklopedia e-kwidzyn

Rusinowo na mapie
UNIQ2b825cd95883930-googlemap-00000000-QINU

Rusinowo (dawn. niem. Russenau) - wieś położona w powiecie kwidzyńskim, w gminie Sadlinki.

Spis treści

[ukryj]

1 Historia
2 Teraźniejszość
3 Zapisy nazewnictwa
4 Zobacz też
5 Źródła

Historia

Wieś zaczerpnęła od imienia kanonika Johannesa Russe (lub Reuss) i oznacza „łąki Russe”. W miarę zagospodarowywania żuławy kapituła pomezańska zgłosiła pretensje do udziału w jej podziale. Dokonano go w 1344 roku. Kapituła uzyskała między innymi 40 łanów nowo lokowanych przy granicy z komturstwem grudziądzkim. Był to teren późniejszego Rusinowa i Okrągłej Łąki. W roku 1365 kapituła zadała Jakubowi celem lokacji wieś Russenow z 40 łanami. Sołtys Jakob dostał 4 wolne łany i karczmę za roczny czynsz. Każdy łan kmiecy obłożono rocznym czynszem w postaci dwu grzywien, ośmiu skojców i tłustej gęsi. Ponadto mieszkańcy wsi zobowiązali się do pomocy przy naprawie i podwyższaniu wałów Wisły. W 1389 roku sołtys z Rusenow uzyskał od kapituły wyspę wiślaną naprzeciw wsi, za roczny czynsz pół grzywny.

We wsi powstała parafia, w 1391 roku był sołtys, a w 1394 kapituła zgodziła się na wybudowanie wiatraka, który miał służyć mieszkańcom całej wsi. Około 1400 roku mieszkańcami wsi byli m.in.: chłop Henryk Stolze, karczmarz Dytrych i Lorenz Grosse, syn Hanki. Na prośbę sołtysa Jakuba Stabayna, rajców Henryka Ramnana i Andrzeja Mollera oraz reszty mieszkańców kapituła w 1414 roku odnowiła przywilej lokacyjny wsi, potwierdzając równocześnie zezwolenie na wiatrak. Ciężary zostały rozłożone bardziej równomiernie.

Zniszczenia i wyludnienie przyniosły wojny polsko-krzyżackie w XV wieku oraz częste powodzie – np. w roku 1416 na wskutek przerwania wału koło Wełcza. W 1446 roku biskup Kaspar oświadczył nawet wielkiemu mistrzowi, że zubożali mieszkańcy żuławy nie będą wykonywać robocizny poza granicami dominium biskupiego, ponieważ wełczanie nie dbają o wały na swoim odcinku, co może przynieść poważne szkody (w pierwszej kolejności dla niżej położonego Rusinowa). Starosta Moritz von Wilmsdorf osadził tutaj ok. 100 mieszkańców Niemiec, Holandii, Fryzji oraz z Pomorza. W wieku XVI rozwój wsi nadal zależał od zabezpieczenia pól przed wylewami Wisły. Dlatego też zamiast gruntów ornych przeważały tu pastwiska. Około 1581 roku pojawiła się dla części wsi nowa nazwa – Okrągła Łąka. Także w tym roku w Rusinowie było 10 chłopów na 20 łanach. Podczas wizytacji w roku 1586 areał wsi określono na 72 łany i dwanaście mórg. Jednym z dzierżawców Rusinowa (w latach 1593-1618) był Stefan Loytz, syn bankiera Zygmunta Augusta.. Innym dzierżawcą był Ernest Kersenstein, oficer wojsk polskich. Przemarsze wojsk szwedzkich i polskich a także brak opieki nad wałami powodowały częste zatapianie pól o łąk, i zmniejszanie się gruntów uprawnych. Groźne w skutkach były na przykład powodzie z lat 1661, 1672 i 1715. Spowodowały one, że w roku 1719 uprawiano w Rusinowie już tylko dwadzieścia łanów i 2,5 morgi. W tych warunkach nie mogło więc być mowy o utrzymaniu chłopów pańszczyźnianych. Osadnicy zgadzali się jedynie na warunki czynszowe. Na podstawie regulaminu wałowego z 1755 roku mieszkańcy Rusinowa i Okrągłej Łąki wspólnie musieli umacniać wały i pełnić 10 osobową straż wałową. W 1783 roku nauczyciel o nazwisku Lüdtke prowadził szkołę dla 11 chłopców i 3 dziewcząt. Pod koniec wieku XVIII we wsi było 17 dymów.

Od roku 1901 w Rusinowie znajdowała się stacja kolejki wąskotorowej. W związku z brakiem kościoła ewangelicy jeździli do Nebrowa Wielkiego a katolicy do Wełcza lub Mokrego. Istniała kuźnia, zajazd, stelmach i szkoła ewangelicka, 1klasowa. Większość domów posiadała konstrukcję ceglaną, a 5 miało konstrukcję szachulcową lub drewnianą. Przed uwłaszczeniem w Rusinowie było osiemnaście łanów i dwadzieścia osiem mórg. W roku 1905 osadę zamieszkiwało 220, a w 1910r. - 195 mieszkańców. W roku 1938 nazwę wsi zmieniono na Reussenau. W 1939 roku było tu 183 mieszkańców i 39 gospodarstw domowych. Istniał tutaj także urząd celny oraz granica polsko – niemiecka.

Zmiana dotychczasowej nazwy Reussenau na Rusinowo ustalona została Rozporządzeniem Ministrów Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 1 czerwca 1948r. (Monitor Polski Nr 059, poz. 363).

Teraźniejszość

Po wojnie mieszkali tu głównie rolnicy indywidualni. W połowie lat 50-tych XX w. działała na 12 hektarach filia SP „Nebrownianka”, zajmująca się hodowlą trzody chlewnej i odchowem buhajów.

W latach 1962-1965 umocniono nadwiślańskie wały ochronne. W 1970 roku w Rusinowie mieszkało 178 osób, w 2000 – 175, a w 2007 – 191. W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie elbląskim.

Kolejkę wąskotorową zamknięto dla przewozu towarowego w 31.XII.1985, fizycznej likwidacji uległa ok. 1986.

W Rusinowie znajduje się kilka obiektów umieszczonych w Wykazie Zabytków Powiatu Kwidzyńskiego.

Zapisy nazewnictwa

1334 - Reussenau (PUB)
1365 - Russenow (UBP)
1375 - Rusenow (UBP)
1414 - Russenow (UBP)
1565 - z Rusynowem (LMC I)
1586 - Russenow (Cr)
1607 - Reussenau (ZtM)
1790 - Russenau (Srt)
1889 - Rusinowo (SG)
1945 - Reussenau (R)
1951 - Rusinowo (R)
inne spotykane formy (Roßnau, Rossnau, od 16.07.1938 Reussenau, Rossenau, Rostowo)