Grabowo
|
UNIQ44c516b11cecc85b-googlemap-00000000-QINU |
| Grabowo na mapie |
|---|
Grabowo (dawn. niem. Gross Grabau) - wieś położona w powiecie kwidzyńskim, w gminie Sadlinki.
Spis treści[ukryj] |
Historia
Obszar Wsi należał do dominium biskupów pomezańskich od poł. XIIIw. Prawdopodobnie wieś była lokowana już w I poł. XVIw. W 1381r. został wymieniony jako świadek sołtysa Volkmar ze wsi Grabow.
W 1386r. bp Jan I zatwierdził układ między kapitułą a mieszkańcami wsi dotyczący prac melioracyjnych.
Wieś była niszczona podczas wojen polsko - krzyżackich w latach 1454-1466 i 1519-1520 oraz wojny "księżej" w latach 1479-1480, a także w wyniku licznych wylewów Wisły, zwłaszcza pod koniec XVw. Obszar wyludnionej wsi stał się pastwiskiem. Dopiero około 1575r. elektor Albrecht Friedrich sprowadził tu Olędrów z rejony Wielkich Lichnów na Żuławach. Umocnili oni wały wiślane i zbudowali sieć kanałów melioracyjnych. W 1581r. w całym Grabowie (łącznie z Grabówkiem) było 26 oczynszowanych chłopów na 45 łanach i 12 morgach.
We wsi w XVIIw. istniała karczma z piwem a latem był wolny połów ryb na Wiśle i kanałach za niewielki czynsz.
Zwiększone osadnictwo po wojnie 30-letniej (1618-148) hamowały powodzie (np. w 1715r.). W 1789r. było tu 21 gospodarstw należących do królewskiej wsi emfiteutycznej. Była też mleczarnia (wspólna z Kaniczkami), ale do szkoły dzieci chodziły do Grabówka.
W roku 1885 Grabowo zamieszkiwało 21 katolików i 201 ewangelików przynależących do parafii ewangelickiej w Kwidzynie. W roku 1905 osadę zamieszkiwało 208, a w 1910r. - 191 mieszkańców.
Zmiana dotychczasowej nazwy Gross Grabau na Grabowo ustalona została Rozporządzeniem Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 9 grudnia 1947r. (Monitor Polski nr 014, poz. 55)
W latach 1945-1954 była tu Gminna Rada Narodowa. Wójtami byli: Kazimierz Lipiński, Aleksander Ciszkowski, Aleksander Śnieda. W latach 1954-1958 przewodniczącym Gromadzkiej Rady Narodowej byli: Tadeusz Piwowarski i Bolesław Burzawa. Jednym z organizatorów OSP był Feliks Kazimierski. W 1959r. gromadę włączono do Marezy.
Ciekawostki
Po pierwszym rozbiorze Polski w 1772r., Król pruski Fryderyk II Wielki nakazał wzniesienie budowli fortecznej pod Kwidzynem na wypadek spodziewanej wojny z Rosją. Dość szybko, bo już w 1793r. powstał projekt twierdzy autorstwa hrabiego d'Heinze który zakładał lokalizację umocnień pod Kwidzynem w sąsiedztwie wsi Grabowo. Tam właśnie, pomiędzy wałem a Wisłą znajdowała się łąka "Wielka Kępa Grabowska" (dawn. niem. Gr. Grabauer Kampe) licząca ok. 400 ha, mająca stanowić teren pod budowę twierdzy. W 1794r. rozpoczęto w tym miejscu pierwsze prace ziemne pod kierownictwem d'Heinze, które kontynuował następnie Szwajcar w służbie pruskiej, inżynier - kapitan Paul von Gontzenbach. Prowadzona budowa od samego początku natrafiła na spore trudności a to za sprawą mało stabilnego w tym miejscu gruntu. Okazało się iż teren kępy jest podmokły, obfitujący w piasek, glinę i muł rzeczny co z kolei wiązało się z poniesieniem znacznych nakładów finansowych na wzmocnienie podłoża. Dodatkowo kapryśna w tym miejscu Wisła obfitowała w wylewy i zatory lodowe które w okresie 1794-1796 nawiedziły dwukrotnie teren prowadzonych prac. Druga powódź mająca miejsce pod koniec lutego 1796r. spowodowała znaczące zniszczenia m.in. w dotychczasowym uzbrojeniu terenu a także zmieniła kształt kępy co w konsekwencji wpłynęło na podjęcie decyzji o wstrzymaniu dotychczasowych prac i zmianie lokalizacji budowy twierdzy. Błyskawicznie wskazano miejsce pod nową lokalizację twierdzy którą ulokowano na skarpie wiślanej położonej na północ od Grudziądza i już 6 czerwca 1796r. oficjalne rozpoczęcie w tym miejscu prace przy jej wznoszeniu dając podwaliny pod budowę twierdzy Grudziądz. Na budowę nowej twierdzy przeznaczono nie tylko niewykorzystane środki finansowe i siłę roboczą oraz fachową z niedokończonej inwestycji w Grabowie ale również pomyślnie zaaprobowano decyzję o wykorzystaniu występujących w okolicach Grabowa zasobów naturalnych wapnia a także gliny jako surowca do produkcji cegieł.
Zapisy nazewnictwa
- 1386 - Grabow (UBP)
- 1429 - Grabaw (CDW)
- 1575 - Grabau (UBP)
- 1711 - Grabowie (H)
- 1790 - Gross Grabau (Srt)
- 1881 - Grabowo (SG)
- 1945 - Gross Grabau (R)
- 1951 - Grabowo (R)
- inne spotykane formy (Groß Grabau)
Zobacz też
Wykaz miejscowości powiatu kwidzyńskiego
Źródła
- Przewodnik po Powiślu. Powiat Kwidzyński
- Kwidzyn. Z dziejów miasta i okolic
- Familienforschung in Westpreußen
- Monitor Polski - Rocznik 1948 Nr 014
- Grudziądz.pl
- Historia twierdzy grudziądzkiej, opublikowana w 1868 r. przez X. Froelicha. Tłumaczenie z niem. A. Wolnikowski
|
