Kościół w Tychnowach
Pierwszy kościół w Tychnowach powstał w połowie XIV wieku, wraz z zaczątkiem przyszłego, przykościelnego cmentarza. W trakcie wojen w XV i XVI wieku wieś poniosła duże szkody, łącznie ze zniszczeniem istniejącego wówczas kościoła. W roku 1600 odbudowano świątynię pod wezwaniem Opatrzności Boskiej i św. Jerzego podwyższając przy okazji mury obwodowe, zmieniając otwory okienne oraz zakładając sklepienie gwiaździste - z racji podobieństwa do sklepienia w katedrze oliwskiej przypuszcza się iż autorem był Bartłomiej Piper. Wieża kościelna i kruchta południowa zostały dobudowane w roku 1869. W tym samym czasie przeprowadzono również remont wnętrz kościelnych.
Budynek kościoła wzniesiony został głównie z cegły na zaprawie wapiennej, częściowo zaś w pasie murów obwodowych w części południowo - zachodniej i północno - zachodniej z kamienia. Otynkowane zostały jedynie z zewnątrz ościeża otworów okiennych, tła niektórych blend i fryz podokapowy. W głównej nawie strop jest wykonany jako sklepienie gwiaździste, w zakrystii kolebkowe zaś w wieży i kruchcie jako sklepienie krzyżowe. Więźba dachowa słupowo-płatwiowo-kleszczowa pokryta została dachówką typu holenderka. Na wieży zaś wykonano ośmiokątny, ceglany hełm.
Kościół tychnowski pozostawał pod patronatem szlachty z Białego Dworu. Historyczną pamiątką tego faktu są kamienne wsporniki przedstawiające kartusze herbowe polskich rodów umieszczone u nasady sklepienia.
W roku 1709 Jan Władysław Kretkowski, wydał dla mieszkańców Białego Dworu i Czerwonego Dworu przywilej, w którym postanowił, że mieszkańcy tych wiosek będą płacili proboszczowi za ślub 2 guldeny, a za chrzest pół talara. Wieśniacy zostali zwolnieni z innych świadczeń na rzecz księdza, w tym z dziesięciny, bowiem mieszkali na terenie należącym do dworu. Utrzymano natomiast obowiązek oddawania kolędy. Należność za dziesięcinę rekompensował proboszczowi tychnowskiemu sam Kretkowski płacąc z własnej sakwy.
Jego krewny Zygmunt Kretkowski wojewoda chełmiński, właściciel Bystrzca, który zmarł 6 czerwca 1766 roku zostawił środki na ufundowanie szpitala w Tychnowach. Przytułek parafialny powstał sześć lat później, w roku 1772. Budynek był mały, pokryty strzechą. Do uposażenia przytułku należał jeden łan ziemi, który dzierżawił Lamkowski. Dzierżawca zobowiązany był do dostarczania w zimie słomy do ogrzewania pomieszczeń. Z tego obowiązku, z powodu braku słomy jednak się nie wywiązywał. W 1786 roku w mocno już zaniedbanym przytułku mieszkało pięć kobiet, które w zamian za schronienie zobowiązane były do udziału w codziennej Mszy św. w kościele tychnowskim, a latem w niedziele i święta do modlitwy różańcowej wraz z parafianami w świątyni w intencji fundatorów.
W świątyni tychnowskiej rodzina Kretkowskich posiadała własną kryptę grzebalną.
Zostali w niej pochowani:
- 6 kwietnia 1702 roku synowa Pana Kretkowskiego
- 28 maja 1709 roku Teresa Potocka - córka wojewody kijowskiego
- 4 lipca 1729 roku Jan Władysław Kretkowski - wojewoda chełmiński
- 14 czerwca 1751 roku Justyna z Łaźniewskich Kretkowska - wojewodzina chełmińska
- 15 sierpnia 1755 roku Marianna Kretkowska - matka wojewody chełmińskiego Zygmunta Kretkowskiego
- 12 sierpnia 1766 roku Zygmunt Kretkowski - wojewoda chełmiński
- 29 stycznia 1782 roku Ewa z Sartawskich Piwnicka - żona miecznika pruskiego Waleriana Józefa Piwnickiego
Kościół w Tychnowach od połowy XVII wieku pozostawał w unii personalnej z kościołem w Straszewie.
Do kościoła tychnowskiego aż do połowy XIX wieku uczęszczali katolicy z Kwidzyna.
Duchowni katoliccy w kościele tychnowskim na przestrzeni wieków
| Proboszczowie - lata | Komendariusze - lata | Wikariusze - lata |
|---|
| Andrzej Ryniewicz ?-1603 | Tomasz Boriński 1607 | Maciej Jan Grabowski 1708-1709 |
|---|---|---|
| Walenty Stanski 1603-1604 | Jan Kostensis 1621 | Józef de Gaudy 1723-1724 |
| Piotr Prochowicz 1604-1608 | Walenty Sławiński ?-1644 | Michał Kołecki 1724-1725 |
| Wojciech Bielski 1640-1641 | Wojciech Beduński 1644 | Jan Pietruszynski 1725 |
| Andrzej Blak 1648 | Jakub Nicki 1644-1647 | Maciej Klucznikowski 1725 |
| Jerzy Alojzy Rhoman 1696-1699 | Jan Pietruszynski 1722 | Tomasz Antoni Gertz 1726-1729 |
| Jan Piotr Kapusta 1699-1706 | Walenty Juda Tadeusz Strehl 1736 | Jan Levendel (franciszkanin konwentualny) 1741 |
| Wawrzyniec Franciszek Klucznikowski 1706-1709 | Grzegorz Antoni Welki 1736-1738 | Jan Kiwaczyński 1763 |
| Mikołaj Józef Althoff 1709-1729 | Piotr Fischer 1738-1740 | Roch Klugiewicz 1769-1772 |
| Tomasz Antoni Gertz 1729-1736 | Szymon Franciszek Roznerski 1741-1744 | Antoni Malinowski 1792-1796 |
| Józef Tomasz Kalitowski 1736-1759 | Marcin Guzowski 1744-1746 | Antoni Begranowski 1772-1773 |
| Jan Jerzy Abramson 1760-1765 | Józef Joachim Kornałowski 1746-1750 | Ignacy Lazarowski 1798-1801 |
| Michał Hamernik 1766-1771 | Maciej Bątkowski 1751-1761 | Jan Choynowski 1801-1803 |
| Jan Sławatycki 1772-1780 | Serafin (karmelita) 1762-1763 | Fabian Baranowski 1818-1823 |
| Wawrzyniec Janca 1780-1786 | Michał Hamernik 1763-1765 | |
| Walenty Czubkowski 1788-1807 | Paweł Glezmer 1765-1766 | |
| Jan Elwart 1808-1810 | Kasper Antoni Tokarski 1767-1768 | |
| Bartłomiej Prokopowicz 1811-1825 | Jan Reichell 1773-1777 | |
| Józef Szczepiński 1780-1783 | ||
| Piotr Baranowski 1838-1901 | Walenty Czubkowski 1783-1788 | |
| Eryk Gross 1901-1935 | Andrzej Lindenblatt 1789-1796 | |
| Antoni Malinowski 1796 | ||
| Paweł Strzelecki 1797-1799 | ||
| Ksawery Franciszek Rościszewski 1803-1808 | ||
| Jan Jaranowski 1809-1815 |
Do obsady personalnej tej placówki duszpasterskiej należeli również pomocnicy: Hieronim Rennig (bernardyn) 1711-1712; Maciej Symoński (jezuita) 1718-1720; Barłomiej Neubauer (jezuita) 1723-1725; Jan Levendel (franciszkanin konwentualny) 1742, 1744, 1746, 1747; Atanazy Hilebrant (bernardyn) 1766; Tadeusz Przysławski (bernardyn) 1767;Teodor Owsienicki (reformat) 1786, 1787; Dominik Berkowski (reformat) 1787, 1788-1789; Juliusz Heyn (bernardyn) 1798; Mauritius Frankiewicz (bernardyn) 1799; Alojzy Ewertowski (reformat) 1807-1808; Gaspar Wielewicki (reformat) 1808,1810.
________________________________________________________________________________________________
W kościele tychnowskim na uwagę zasługują: ołtarz główny pochodzący z XVIII wieku, w którym osadzono obraz olejny (170 x 85 cm) "Adoracja Opatrzności Bożej" przedstawiający króla Augusta II w stroju antycznym co jest swego rodzaju ewenementem, dwa ołtarze boczne z 1840 i 1853 roku. Osiemnastowieczną metrykę posiadają: bogato zdobiona malowidłami ambona oraz chór muzyczny wsparty na dwóch polichromowanych kolumnach. Balustrada chóru ozdobiona jest siedmioma obrazami o wspólnym temacie muzycznym. Ponadto w kościele można zobaczyć dwa konfesjonały z połowy XVIII w., dwie granitowe chrzcielnice z XIV w., mosiężny świecznik z 1584 roku oraz metalową skrzynię z okuciami z XVII wieku.
Galeria
Tablica Bł. Doroty z Mątowów
Klamka
Drzwi
Chorągiewka z datą 1811r.
Nawa główna
Nawa główna
Nawa główna
Dzwonnica
Dzwon
Dzwonnica
Dzwonnica
Mechanizm zegarowy
Mechanizm zegarowy
Organy
Organy
_________________________________________________________________________________________________
JEDNOSTKI MONETARNE, MIARY POWIERZCHNI użyte w tekście.
| Pojęcie | Odpowiednik |
|---|---|
| 1 gulden | system monetarny = (gulden, później tymf) = 1 złoty polski = 30 srebrnych groszy = 90 miedzianych groszy = 540 denarów (fenigów) |
| 1 talar | system monetarny = 3 złote polskie (floreny) = 90 groszy srebrnych = 270 szelągów, czyli solidów = 1620 denarów (fenigów) |
| 1 łan | miara powierzchni = 30 mórg = 16,80 ha |
Źródła
- Dokumentacja z lat 1982-1989 na zlecenie Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Elblągu
- Duchowieństwo katolickie oficjalatu pomezańskiego w latach 1525 - 1821 - W. Zawadzki 2009r.
- Z dziejów religijnych Pomezanii w XVII wieku - Mieczysław Józefczyk - Malbork 2012r.
