Mareza
|
UNIQ622761e868976428-googlemap-00000000-QINU |
| Mareza na mapie |
|---|
Mareza (dawn. niem. Mareese) - wieś sołecka położona w powiecie kwidzyńskim, w gminie Kwidzyn.
Spis treści[ukryj] |
Historia
Tereny późniejszej wsi nienadające się do stałego osadnictwa ze względu na rozlewiska Liwy i wylewy Wisły, należące do kapituły pomezańskiej w 1336 roku bp Bertold nadał mieszczanom kwidzyńskim jako pastwiska (Grossbürger). Prawdopodobnie dzięki pracom melioracyjnym powstało w XIII wieku lub na początku XIV wieku jezioro Mariensee nazwane tak na cześć Patronki Zakonu, od którego wzięła nazwę Mareza.
W 1386 roku po licznych sporach granicznych, wielki mistrz Konrad Zöllner nadał kapitule pastwiska i jezioro z prawem połowu ryb.
Już od 1330 roku są wzmianki o istniejących tu kanałach melioracyjnych, z których największy nosił też imię Marii (Mariengraben).
Stosunki własnościowe i zobowiązania porządkował na obszarze Marezy i całej Niziny bp ewangelicki Paul Speratus (1530 – 1551).
Po jego śmierci folwark powrócił jednak do starostwa książęcego. W 1607 roku w trakcie kolejnej reorganizacji dóbr książęcych, powstał folwark Mareski Dwór (Mareese – Schloss), który przyłączono do Marezy w 1928 roku. Obok niego rozwijała się wieś.
Duże straty na tym obszarze przyniosły „potop” szwedzki w 1659 roku oraz zaraza z lat 1709 – 1711 w czasie wojny północnej.
Pod koniec XVIII wieku powstał mały cmentarzyk przynależący do majątku Schloss Mareese.
W pobliżu Mareskiego Dworu istniał do 1945 roku niezwykle popularny lokal rozrywkowy z parkiem, małym zoo o nazwie Ziegelscheune, pochodzącej od istniejących tu w czasach krzyżackich cegielni i stodół. Klientów z Kwidzyna podwożono Liwą łodzią motorową. Mostek tuż przy lokalu nosił imię gospodarza Wilhelma Mönke (Mönke Brücke), który był posłem do landtagu pruskiego, a potem Reichstagu (1928 – 1933).
Do Marezy należały też przysiółki Rozgarty (Rossgarten) i „Góra Stürmera” (Stürmerberg) – folwark, który założył w 1788/89 roku radca Samuel Christoph Stürmer. Już w 1793 roku było tu 15 domów. To miejsce odwiedzin i zabaw młodzieży kwidzyńskiej w XIX i na początku XX wieku. Stürmer założył też fundację dla młodzieży gimnazjalnej. Był synem kwidzyńskiego archiprezbitera z katedry - Friedricha Stürmera.
Właścicielami Mareskiego Dworu byli m.in. Bromund, szef związku wałowego Schwarz, a od 1860 roku, menonickie rodziny Ehms i Tgahrt (od 1906 roku).
Ostatnimi właścicielami dworu byli Erna i Bruno Kerber.
Od końca XVIII wieku istniała szkoła, która w 1923 roku po wybudowaniu nowego gmachu stała się trzyklasowa. Mareza była jedną z największych i najbogatszych wsi w powiecie. Hodowano tu krowy, konie, trzodę. Uprawiano zboże, buraki cukrowe i rośliny paszowe.
Mieszkało tu wielu rzemieślników, były też sklepy i młyn olejowy.
W roku 1885 majątek dominialny i grunty wiejskie liczyły 3171 ha.
Dnia 28.01.1901 roku uruchomiono Kwidzyńskie Koleje Wąskotorowe (rozstaw 750 mm). Stacja kolejowa Mareza połączona była ze stacją w Kwidzynie linią o długości 3,4 km.
W roku 1905 osadę zamieszkiwało 912, a w 1910 roku we wsi Mareza mieszkało 869 osób, w tym 551 Polaków.
Zmiana dotychczasowej nazwy Mareese na Mareza ustalona została Rozporządzeniem Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946r. (Monitor Polski Nr 142, poz. 262).
Po drugiej wojnie światowej w Marezie powstała gmina wiejska. Pierwszym wójtem został Franciszek Galikowski, następnie Józef Korociński i Jan Bieńkowski. Od 1954 roku przewodniczącymi Prezydium Gromadzkiej Rady Narodowej byli: Bolesław Burzawa i Marian Buliński. W 1972 roku gromadę Mareza włączono do nowo utworzonej gromady Korzeniewo.
W roku szkolnym 1960/1961 w tutejszej pięcioklasowej szkole podstawowej było trzech nauczycieli i 133 uczniów. Pionierem oświaty i długoletnim radnym gminy był Bolesław Różycki, kierownik szkoły w latach 1945-1974.
W roku 1947 powstał PGR Mareza specjalizujący się w hodowli bydła mlecznego oraz produkcji owoców i warzyw.
W 1970 roku wieś liczyła 1026 mieszkańców. Były tu: dwuklasowa szkoła, wiejska świetlica i biblioteka publiczna.
Teraźniejszość
Stan ludności na dzień 31 grudnia 2007 roku wynosił: 1143 osoby.
Sołtys Marezy (2012): Michał Michaliszyn
Mareza ul.Długa 26/1
82-500 Kwidzyn
tel. 55 279 73 86 lub 693 058 502
_____________________________________________
Sołtys Marezy Osiedle (2012): Tadeusz Schodowski
Mareza Osiedle ul.Osiedlowa 2
82-500 Kwidzyn
tel. 55 262 90 28
Zapisy nazewnictwa
- 1543 - Marienwiese (ZtM)
- 1615 - Mareese (ZtM)
- 1790 - Marese (Srt)
- 1885 - Mareza (SG)
- 1945 - Mareese (R)
- 1951 - Mareza (R)
Zobacz też
Wykaz miejscowości powiatu kwidzyńskiego
Źródła
- http://www.westpreussen.de/
- Monitor Polski - Rocznik 1946 Nr 142
|
