Orkusz

Z Kwidzynopedia - encyklopedia e-kwidzyn

Orkusz na mapie
UNIQd7fabba5a4f3989-googlemap-00000000-QINU

Orkusz (dawn. niem. Orkusch) - wieś w województwie pomorskim, w powiecie kwidzyńskim, w gminie Prabuty.

Spis treści

[ukryj]

1 Historia
2 Zdjęcia współczesne
3 Zapisy nazewnictwa
4 Zobacz też
5 Źródła

Historia

W roku 1238 Dietrich von Tiefenau otrzymał od Krzyżaków 22 włóki ziemi nad Jeziorem Orkuskim, na których założył osadę Orkusz.

W 1299 roku sołtysem w osadzie był Jan z Gołot, co może świadczyć o polskości jej mieszkańców.

W końcu XIII wieku osada przeszła w posiadanie Dietricha Stange.

W roku 1366 Orkusz był wsią na prawie chełmińskim, którą biskup Mikołaj I przekazał braciom Benecke z wielkim i małym sądownictwem, z wyłączeniem sądów doraźnych. Mieli oni czynić służbę zbrojną w obwodzie biskupstwa, a zwierzchnikom płacić fenig chełmiński i 1 funt wosku na św. Marcina.

W roku 1565 książę Albrecht Hohenzollern zezwolił Franciszkowi von Silslau, staroście prabuckiemu, na nabycie Orkusza (Workusza).

W latach 1592 - 1614 właścicielem był Franz Schortz.

W XVIII wieku mieszkały tu rodziny o polsko brzmiących nazwiskach: Kospotowie i Pawłowscy.

W latach 1727 - 1760 Orkusz należał do zasłużonego dla Prabut Samuela Friericha Webera - fundatora stypendiów dla młodzieży z miasta i okolic.

W XIX wieku Orkusz był folwarkiem należącym do dóbr Szramowo.

W 1868 roku było w nim 28 budynków i 79 mieszkańców w 12 gospodarstwach domowych. Większość z nich, bo 72 była katolikami należącymi do parafii w Krasnołęce (dawn. niem. Schönwiese), ewangelicy zaś w ilości 7 osób należeli do parafii w Prabutach.

W latach 1901/04 majatek Orkusz został wydzielony z dóbr Szramowo. W roku 1905 osadę zamieszkiwało 65, a w 1910r. - 77 mieszkańców.

Zabudowa majątku z budynkiem dworskim pochodzącym z około 1910 roku i przyległym do niego parkiem uległa zniszczeniu w czasie II wojny światowej.

Zmiana dotychczasowej nazwy Orkusch (dawn. pow. suski) na Orkusz ustalona została Zarządzeniem Ministra Administracji Publicznej z dnia 15 grudnia 1949r. (Monitor Polski nr 008, poz. 76).

Po wojnie osada nie rozbudowywała się.

Obecnie wieś należy do sołectwa Sypanica. Sołtysem jest Stanisław Tomkowski.

Orkusz jest znany z powodu ośrodków wypoczynkowych i campingów zlokalizowanych nad jeziorem Orkusz.