Benowo

Z Kwidzynopedia - encyklopedia e-kwidzyn

Benowo na mapie
UNIQ7a2046ae18e063d4-googlemap-00000000-QINU

Benowo (dawn. niem. Bönhoff) - wieś w województwie pomorskim, w powiecie kwidzyńskim, w gminie Ryjewo.

Spis treści

[ukryj]

1 Historia
2 Ciekawostki
3 Zapisy nazewnictwa
4 Galeria
5 Zobacz też
6 Źródła

Historia

Pierwsze zapiski z 1300 roku wymieniają Bynhow, 1404 rok - Benenhoff, potem w XV-XVII wieku Benhof, Benhowo, Benow, co oznaczało Pszczeli Dwór. Związane to było z pszczelarstwem, a ludność płaciła kościołowi podatki w wysokości kilku beczek miodu rocznie. W XIV wieku Zakon założył we wsi folwark do administrowania olbrzymimi lasami. W skład folwarku wchodziły tereny obecnej wsi Ryjewo. Hodowano konie i bydło rogate. W 1376 roku wymieniany jest mistrz Leśny podległy bezpośrednio komturowi z Malborka. Jego herbem były trzy zielone szyszki jodły. Używano też nazwy „Barenhof” (Niedźwiedzi Dwór), co świadczyłoby o występowaniu tych potężnych ssaków. Składowano tu też zboże, istniała karczma i stacja pocztowa. Na leśnej porębie zbierano siano z 17 łanów i 11 morgów. Działania wojenne w 1410 i 1414 roku zniszczyły całą okolicę i dwór odbudowano dopiero w 1416 roku Kolejne wojny w XV i XVI wieku pustoszyły wieś, a dzieła zniszczenia dopełniały wylewy Wisły i Nogatu. Lustracja z 1565 roku mówi o pustej okolicy. Właścicielem tzw. Pastwisk Benowskich (w 1659 roku nazywanych Kalwińskimi) był na przełomie XVI i XVII wieku Jerzy Baliński, a w 1608 roku jako dobra szkatułowe otrzymali je Loka i Łapiński, dworzanie Anny Wazówny.

Ponowny rozwój wsi nastąpił w XVII wieku (15 chat) i nadal znajdowała się tu przeprawa przez Wisłę i Liwę, osada rybacka oraz karczma. Olbrzymia powódź w 1786 roku całkowicie zniszczyła wieś, którą odbudowano dopiero w początkach XIX wieku, a po kolejnej powodzi w 1829 roku Benowo odbudowano na obecnym obszarze, dalej na wschód od Wisły i Liwy. W 1868 roku wieś liczyła 742 mieszkańców, w tym 477 katolików.

Na północny zachód od Benowa leży Tralewo (dawn. niem. Tralauerweide), wymienione w 1400 roku jako Tralaw, a w 1750 roku Pastwiska Tralewskie. Była to wieś na prawie niemieckim, podlegała bezpośrednio Malborkowi. Starościna sztumska, Tekla Bielińska nadała Tralewo w wieloletnią dzierżawę emfiteutyczną swojemu dworzaninowi Jerzemu Kalksteinowi.

Pobliskie Sołtyski (dawn. niem. Schulzenweide) wymieniano w 1380 roku jako osadę służebną, zamieszkiwaną przez 18, a potem 16 wolnych chłopów podległych urzędowi w Sztumie, któremu dostarczano co roku słomę i siano. W 1789 roku było tam 5 dymów. Od początku XVIII wieku wymieniano też Bliźnice (dawn. niem. Bliefnitzerweide), których nazwa pochodzi od rodziny Bliewernitz. Jakub Bliewernitz był przed 1717 rokiem komisarzem w Dzierzgoniu, a potem burgrafem w Malborku.

W roku 1905 osadę zamieszkiwało 618, a w 1910r. - 566 mieszkańców. Na początku XX wieku Benowo połączono w jedną, dosyć bogatą gminę z Sołtyskami oraz koloniami leśnymi Tralewo, Bliźnice i Kuliki (dawn. niem. Karlsthal). W 1925 roku liczyła ona 615 mieszkańców, a w 1943 roku - 717 mieszkańców i 1486 ha, istniała tu szkoła i poczta.

W latach 1954 - 1972 była tu Gromadzka Rada Narodowa, której Prezydium przewodniczył Adolf Bator. Po II wojnie światowej działała szkoła podstawowa, którą kierowali: Emil Burzawa, Franciszek Łukaszewski.

Przy końcu XIX wieku zbudowano też kościół ewangelicki z charakterystycznym hełmem dachowym, a obok cmentarz. Po ostatniej wojnie zbór został zdewastowany i opuszczony. Rozebrano go na cegłę w 1979 roku.

Już w 1442 roku wymieniona była kaplica. W XIX wieku miejscowymi katolikami opiekowali się księża z Pogorzałej Wsi i ze Sztumu]. Od 1870 r. parafia katolicka.

Zmiana dotychczasowej nazwy Bönhoff (dawn. pow. sztumski) na Benowo ustalona została Rozporządzeniem Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 1 lipca 1947r. (Monitor Polski Nr 111, poz. 719).

Ciekawostki

"Zaułek Benowo" to nazwa ośrodka edukacji dla zrównoważonego rozwoju, prowadzonego przez Stowarzyszenie "Eko-Inicjatywa". Ośrodek powstał w budynku dawnej szkoły podstawowej w Benowie.

Zapisy nazewnictwa

1376 - Benhoff (MAB)
1399 - Bynhoff (MAB)
1401 - Benhoffe (MAB)
1411 - Benhove (AMH)
1545 - Benhoff (MRP)
1565 - Benof (LMC I)
1570 - Benoff (LMC II)
1582 - Bienhoff (ŹDz)
1615 - Benowo (LPm II)
1624 - Benhowo (LPm II)
1675 - Benowo (H)
1790 - Boenhof (Srt)
1880 - Benowo (SG)
1945 - Bönhof (R)
1951 - Benowo (R)
inne spotykane formy (Benenhoff, Benhof, Benow, Pszczoły Dwór, Behnhof, Bienhof, Bönhoff)