Górowychy
|
UNIQ70d6ca0b404b4542-googlemap-00000000-QINU |
| Górowychy na mapie |
|---|
Górowychy – (dawn. niem. Gross Sonnenberg) - wieś w województwie pomorskim, w powiecie kwidzyńskim, w gminie Prabuty.
Historia
Wieś sołecka położona w północnej części gminy, na północ od Prabut, na terenie falistym, z nielicznymi oczkami wodnymi. Ulokowana na wysokim brzegu rozciągającego się od południowego wschodu jeziora Dzierzgoń.
Górowychy posiadają liczne zapisy nazwy: Gorowyten – 1300 (w kopii tego dokumentu – Gorowychen), Sonnenberg – 1323, Sonnenberge – 1388, 1396, Sonnenberg – 1403, 1504, Sonperk – 1527, Gross Sonnenberg - ok. 1790, Gorowychy – 1881, 1936.
Pierwsza wzmianka o terenach Górowych (bona Algaudas) zamieszkanych przez Prusów pochodzi z 1260 roku.
W 1303 roku wymieniono Prusów z nazwiska. Zamieszkiwali tu: Algande, Bundo, Sarchz i Stanko.
W dokumencie z 1388 odnotowano transakcję kupna majątku od Prusa Buntobe przez bp Mikołaja.
Po sekularyzacji Górowychy przejmuje w 1527 roku Hans Queiss, brat pierwszego luterańskiego bp Erharda. W owym czasie mieszkali tu prawie wyłącznie ewangelicy.
W czasie najazdu Szwedów w latach dwudziestych XVII wieku poczyniono na tym terenie znaczne szkody.
W wyniku nadania elektora Jerzego Wilhelma z 1630 roku Górowychy liczące 17 łanów stały się wsią należącą do Prabut z określonymi szczegółowo należnymi opłatami i świadczeniami rocznymi. Jedynie 2 łany sołtysa były zwolnione z opłat. W tym czasie istniała we wsi karczma.
Prabuty dzięki reformom regulacyjnym, w 1826 roku na nowo ustaliły z chłopami wysokość czynszu.
W roku 1864 na 129 osób 12 było katolikami, a 117 ewangelikami. W tym czasie obszar wsi wynosił 1277 morgi. W latach 1885 – 1905 powierzchnia wsi wzrosła z 326 hektarów do 562,9 ha.
| Rok | Ilość domów | Liczba mieszkańców |
|---|
| 1817 | 12 | 66 |
|---|---|---|
| 1831 | 12 | 80 |
| 1864 | 18 | 129 |
| 1871 | 15 | 112 |
| 1885 | 18 | 129 |
| 1895 | 30 | 215 |
| 1905 | 30 | 209 |
Wieś posiadała szkołę jednoklasową.
W 1923 roku Górowychy zostały zelektryfikowane. W 1933 roku zaś wybudowano dwu kilometrowy odcinek drogi łączący wieś z drogą do Prabut.
Rok 1928, to rok połączenia Górowych z Górowychami Małymi i Antoninem w jedną gminę liczącą w 1943 roku 300 mieszkańców w 50 gospodarstwach domowych, mającą łącznie 767 ha ziemi.
W 1943 roku Rosjanie po wkroczeniu do Górowych spalili tu szkołę i wiele gospodarstw.
Przed 1945 rokiem gospodę wiejską, nazywaną Kasyno, prowadziła rodzina o polskim nazwisku Szukowski. W tym czasie wieś miała 11 dużych zagród chłopskich. We wsi mieszkali też rzemieślnicy. Kilka domów należało do robotników rolnych. Do wsi należało kilka gospodarstw położonych wśród pól ( wybudowania ), na północ od wsi. Na południowy zachód od wsi znajdował się cmentarz. Nie był to jednak cmentarz wsi Gorowychy, lecz osady i folwarku Popówko ( niem. Popowken). Założono go przypuszczalnie około 1900 roku. Po wojnie opuszczony, uległ dewastacji. Drzewostan zachował się fragmentarycznie.
Od 1945 do 1972 roku działała tu szkoła, a jej kierownikami byli: Eugeniusz Wierzbowski i Stefan Wisiński.
W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa elbląskiego.
Zobacz też
Wykaz miejscowości powiatu kwidzyńskiego
Źródła
- Przewodnik po Powiślu. Powiat Kwidzyński 2007
- "Studium Historyczno - Przestrzenne gminy Prabuty" Andrzej Milkiewicz, Elbląg 1994
|
