Benowo
| Linia 10: | Linia 10: | ||
==Historia== | ==Historia== | ||
| − | Pierwsze zapiski z 1300 | + | Pierwsze zapiski z 1300 roku wymieniają Bynhow, 1404 rok - Benenhoff, potem w XV-XVII wieku Benhof, Benhowo, Benow, co oznaczało Pszczeli Dwór. Związane to było z pszczelarstwem, a ludność płaciła kościołowi podatki w wysokości kilku beczek miodu rocznie. W XIV wieku Zakon założył we wsi folwark do administrowania olbrzymimi lasami. W skład folwarku wchodziły tereny obecnej wsi [[Ryjewo]]. Hodowano konie i bydło rogate. W 1376 roku wymieniany jest mistrz Leśny podległy bezpośrednio komturowi z Malborka. Jego herbem były trzy zielone szyszki jodły. Używano też nazwy „Barenhof” (Niedźwiedzi Dwór), co świadczyłoby o występowaniu tych potężnych ssaków. Składowano tu też zboże, istniała karczma i stacja pocztowa. Na leśnej porębie zbierano siano z 17 łanów i 11 morgów. Działania wojenne w 1410 i 1414 roku zniszczyły całą okolicę i dwór odbudowano dopiero w 1416 roku Kolejne wojny w XV i XVI wieku pustoszyły wieś, a dzieła zniszczenia dopełniały wylewy Wisły i Nogatu. Lustracja z 1565 roku mówi o pustej okolicy. Właścicielem tzw. Pastwisk Benowskich (w 1659 roku nazywanych Kalwińskimi) był na przełomie XVI i XVII wieku Jerzy Baliński, a w 1608 roku jako dobra szkatułowe otrzymali je Loka i Łapiński, dworzanie Anny Wazówny. |
| − | Ponowny rozwój wsi nastąpił w XVII | + | Ponowny rozwój wsi nastąpił w XVII wieku (15 chat) i nadal znajdowała się tu przeprawa przez Wisłę i [[Liwa|Liwę]], osada rybacka oraz karczma. Olbrzymia powódź w 1786 roku całkowicie zniszczyła wieś, którą odbudowano dopiero w początkach XIX wieku, a po kolejnej powodzi w 1829 roku Benowo odbudowano na obecnym obszarze, dalej na wschód od Wisły i Liwy. W 1868 roku wieś liczyła 742 mieszkańców, w tym 477 katolików. |
| − | + | ||
| − | + | Na północny zachód od Benowa leży [[Tralewo]] (Tralauerweide), wymienione w 1400 roku jako Tralaw, a w 1750 roku Pastwiska Tralewskie. Była to wieś na prawie niemieckim, podlegała bezpośrednio Malborkowi. Tekla Bielińska nadała Tralewo w wieloletnią dzierżawę emfiteutyczną swojemu dworzaninowi Jerzemu Kalksteinowi. | |
| − | + | Pobliskie [[Sołtyski]] (Schulzenweide) wymieniano w 1380 roku jako osadę służebną, zamieszkiwaną przez 18, a potem 16 wolnych chłopów podległych urzędowi w Sztumie, któremu dostarczano co roku słomę i siano. W 1789 roku było tam 5 dymów. Od początku XVIII wieku wymieniano też Bliźnice (Bliefnitzerweide), których nazwa pochodzi od rodziny Bliewernitz. Jakub Bliewernitz był przed 1717 rokiem komisarzem w Dzierzgoniu, a potem burgrafem w Malborku. | |
| − | + | Na początku XX wieku Benowo połączono w jedną dosyć bogatą gminę z Sołtyskami oraz koloniami leśnymi Tralewo, Bliźnice i Kuliki (Karlsthal). W 1925 roku liczyła ona 615 mieszkańców, a w 1943 roku - 717 mieszkańców i 1486 ha, istniała szkoła i poczta. | |
| − | + | W latach 1954 - 1972 była tu Gromadzka Rada Narodowa, której Prezydium przewodniczył Adolf Bator. Po II wojnie światowej działała szkoła podstawowa, którą kierowali: Emil Burzawa, Franciszek Łukaszewski. | |
| − | Już w 1442 | + | Przy końcu XIX wieku zbudowano też kościół ewangelicki z charakterystycznym hełmem dachowym, a obok cmentarz, Po ostatniej wojnie zbór został zdewastowany i opuszczony, Rozebrano go na cegłę w 1979 roku. |
| + | |||
| + | Już w 1442 roku wymieniona była kaplica. W XIX wieku miejscowymi katolikami opiekowali się księża z Pogorzałej Wsi i ze Sztumu. Od 1870 r. parafia katolicka. | ||
==Ciekawostki== | ==Ciekawostki== | ||
| − | '''"Zaułek Benowo"''' to nazwa ośrodka edukacji dla zrównoważonego rozwoju, prowadzonego przez [[Stowarzyszenie "Eko-Inicjatywa"]]. Ośrodek powstał w budynku dawnej szkoły podstawowej w Benowie. | + | '''"Zaułek Benowo"''' to nazwa ośrodka edukacji dla zrównoważonego rozwoju, prowadzonego przez [[Stowarzyszenie "Eko - Inicjatywa"]]. Ośrodek powstał w budynku dawnej szkoły podstawowej w Benowie. |
==Zobacz też== | ==Zobacz też== | ||
Wersja z 18:49, 7 gru 2008
|
UNIQe7726f72e0c8a9c-googlemap-00000000-QINU |
| Benowo na mapie |
|---|
Benowo (dawn. niem. Bönhoff) - wieś w województwie pomorskim, w powiecie kwidzyńskim, w gminie Ryjewo.
Spis treści[ukryj] |
Historia
Pierwsze zapiski z 1300 roku wymieniają Bynhow, 1404 rok - Benenhoff, potem w XV-XVII wieku Benhof, Benhowo, Benow, co oznaczało Pszczeli Dwór. Związane to było z pszczelarstwem, a ludność płaciła kościołowi podatki w wysokości kilku beczek miodu rocznie. W XIV wieku Zakon założył we wsi folwark do administrowania olbrzymimi lasami. W skład folwarku wchodziły tereny obecnej wsi Ryjewo. Hodowano konie i bydło rogate. W 1376 roku wymieniany jest mistrz Leśny podległy bezpośrednio komturowi z Malborka. Jego herbem były trzy zielone szyszki jodły. Używano też nazwy „Barenhof” (Niedźwiedzi Dwór), co świadczyłoby o występowaniu tych potężnych ssaków. Składowano tu też zboże, istniała karczma i stacja pocztowa. Na leśnej porębie zbierano siano z 17 łanów i 11 morgów. Działania wojenne w 1410 i 1414 roku zniszczyły całą okolicę i dwór odbudowano dopiero w 1416 roku Kolejne wojny w XV i XVI wieku pustoszyły wieś, a dzieła zniszczenia dopełniały wylewy Wisły i Nogatu. Lustracja z 1565 roku mówi o pustej okolicy. Właścicielem tzw. Pastwisk Benowskich (w 1659 roku nazywanych Kalwińskimi) był na przełomie XVI i XVII wieku Jerzy Baliński, a w 1608 roku jako dobra szkatułowe otrzymali je Loka i Łapiński, dworzanie Anny Wazówny.
Ponowny rozwój wsi nastąpił w XVII wieku (15 chat) i nadal znajdowała się tu przeprawa przez Wisłę i Liwę, osada rybacka oraz karczma. Olbrzymia powódź w 1786 roku całkowicie zniszczyła wieś, którą odbudowano dopiero w początkach XIX wieku, a po kolejnej powodzi w 1829 roku Benowo odbudowano na obecnym obszarze, dalej na wschód od Wisły i Liwy. W 1868 roku wieś liczyła 742 mieszkańców, w tym 477 katolików.
Na północny zachód od Benowa leży Tralewo (Tralauerweide), wymienione w 1400 roku jako Tralaw, a w 1750 roku Pastwiska Tralewskie. Była to wieś na prawie niemieckim, podlegała bezpośrednio Malborkowi. Tekla Bielińska nadała Tralewo w wieloletnią dzierżawę emfiteutyczną swojemu dworzaninowi Jerzemu Kalksteinowi.
Pobliskie Sołtyski (Schulzenweide) wymieniano w 1380 roku jako osadę służebną, zamieszkiwaną przez 18, a potem 16 wolnych chłopów podległych urzędowi w Sztumie, któremu dostarczano co roku słomę i siano. W 1789 roku było tam 5 dymów. Od początku XVIII wieku wymieniano też Bliźnice (Bliefnitzerweide), których nazwa pochodzi od rodziny Bliewernitz. Jakub Bliewernitz był przed 1717 rokiem komisarzem w Dzierzgoniu, a potem burgrafem w Malborku.
Na początku XX wieku Benowo połączono w jedną dosyć bogatą gminę z Sołtyskami oraz koloniami leśnymi Tralewo, Bliźnice i Kuliki (Karlsthal). W 1925 roku liczyła ona 615 mieszkańców, a w 1943 roku - 717 mieszkańców i 1486 ha, istniała szkoła i poczta.
W latach 1954 - 1972 była tu Gromadzka Rada Narodowa, której Prezydium przewodniczył Adolf Bator. Po II wojnie światowej działała szkoła podstawowa, którą kierowali: Emil Burzawa, Franciszek Łukaszewski.
Przy końcu XIX wieku zbudowano też kościół ewangelicki z charakterystycznym hełmem dachowym, a obok cmentarz, Po ostatniej wojnie zbór został zdewastowany i opuszczony, Rozebrano go na cegłę w 1979 roku.
Już w 1442 roku wymieniona była kaplica. W XIX wieku miejscowymi katolikami opiekowali się księża z Pogorzałej Wsi i ze Sztumu. Od 1870 r. parafia katolicka.
Ciekawostki
"Zaułek Benowo" to nazwa ośrodka edukacji dla zrównoważonego rozwoju, prowadzonego przez Stowarzyszenie "Eko - Inicjatywa". Ośrodek powstał w budynku dawnej szkoły podstawowej w Benowie.
Zobacz też
Wykaz miejscowości powiatu kwidzyńskiego
Źródła
|
