Przęsławek
|
UNIQ5287689c1baa66e-googlemap-00000000-QINU |
| Przęsławek na mapie |
|---|
Przęsławek (dawn. niem. Prenzlau) - wieś w województwie pomorskim, w powiecie kwidzyńskim, w gminie Gardeja przy drodze wojewódzkiej nr 523.
Spis treści[ukryj] |
Historia
Współczesny Przęsławek stanowił dawniej centrum pruskiej włości Presla (Prezla, Presel, Prozile), która ciągnęła się aż do jezior: Januszewskiego i Solnicy, do Osy. Graniczył z włością Rudenz (Rudzienice).
Już 1249 r. w wyniku postanowień pokoju dzierzgońskiego wśród 13 miejscowości, w których Prusowie zobowiązali się zbudować kościoły, wymieniany jest Prozille. Nie znaleziono jednak żadnej informacji, że w Przęsławku w XIII-XV w. był jakikolwiek kościół. Presla została włączona do posiadłości biskupich, a dokument mistrza krajowego Ludwiga von Quedena mówił o rozgraniczeniach między właścicielami Resia i Prezla. Chodziło o ziemie pierwszego biskupa pomezańskiego Ernesta. Prawdopodobnie ów teren należał też do Prusa Naviera i jego następców. Następna wiadomość dopiero w XVI w. mówiła że czterej bracia: Achatz (Achacy), Matthias, Nickel (Mikołaj) i Marx (Markus) oraz siostry Katharina i Barbara z Panthkau (Paczkowo) posiadali majątek 8 łanów na prawie chełmińskim, który w 1525 r. sprzedali Melchiorowi Scholmannowi. W 1586 r. nadal mieszkał tam wolny Scholmann, który miał 8 łanów, 3 zagrodników i „chciał zostać szlachcicem”.
Od końca XVI w. Przesławek przeszedł w ręce rodziny Jonasa, a po nim Georgia von Kospota. W poł. XVII w. wymieniony był Michael Heinrich Tessmer, a w 1672 r. Przesławek kupił od niego Krzysztof Pilchowski, który używał też nazwiska Biberstein (posiadał on także Klecewo). W 1717 r. oba te majątki miał major i radca kamery ziemskiej Otto Friedrich von Bollschwing. W 1726 r. sprzedał tylko Przesławek kwidzyńskiemu mieszczaninowi, Szkotowi Jakobowi Blackhallowi. Od niego już w 1730 r. kupił proboszcz z Trumiej, Michael Richter. Od wdowy po nim i syna Karla Gustawa Richtera majątek kupiła rodzina grafów von Rittberg (w 1750 r.). Najdłużej właścicielem był pułkownik i szambelan Johann Burchard von Rittberg (1756-1771). W latach 1771-1791 właścicielką była Elisabeth Borucka, która po śmierci męża, Josepha Albrechta von Boruckiego poślubiła Skalskiego z Warszawy. W 1789 r. był dwór i 2 domy. Później też często zmieniali się właściciele, którymi byli: mjr Christian Wilhelm von Stangen (1791-1795), ppor. Hans Joachim von Brederlow (1795-1807), Otto Ludwig Beneckendorf und Hindenburg (1807-1808) i jego krewny płk Heinrich Ernst Beneckendorf und Hindenburg (1808-1818), Augustin Leopold Holzt z żoną Henriettą (1818-1831), Ferdinand Bieler (1831-1875) i jego syn ppor. Edward Ferdinand Bieler (1875-1883) i Ernst Quiring z Gdańska. Ostatnim właścicielem przed 1945 r. był Ulrich Diebig, który miał 144 ha ziemi.
Ludność w 1864 r. wynosiła 48 osób, w 1905r. - 36, a w 1910 podaje się 26.
Po wojnie zmiana dotychczasowej nazwy Prenzlau na Przęsławek ustalona została Zarządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 3 listopada 1950r. (Monitor Polski nr 134, poz. 1720).
Teraźniejszość
Po ucieczce Niemców w 1945 r. Rosjanie i szabrownicy splądrowali majątek. Po tymże roku wieś zasiedlona została przez ludność napływową, głównie z Mazowsza. W związku z tworzeniem się PGR, część mieszkańców przeprowadziła się na Przęsławek z pobliskiego Wilkowa. Jeszcze w latach 60' i 70' miejscowość odwiedzali poprzedni właściciele gospodarstw. W latach 1953-56 istniała Spółdzielnia Produkcyjna „Pokój”. Dopiero w 1964 r. przeprowadzono elektryfikację, w 1968 r. wywiercono studnię głębinową, a w 1970 powstała hydrofornia. W 1996 r. poprowadzono sieć wodociągową z Czarnego Górnego.
Część zabudowań istnieje do dnia dzisiejszego. Na wzniesieniu pozostały ślady po zbudowaniach dworskich.
W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa elbląskiego.
W 1997 roku Przęsławek zamieszkiwało 37 osób, a 10 lat później - 34.
Sołtysem obecnie jest Henryk Lewandowski.
Zapisy nazewnictwa
- 1249 - Prozile (PUB)
- 1250 - Prezla, Prezle, Prezlam (PUB)
- 1254 - Presel (PUB)
- 1414 - Preczlaw (Kęt)
- 1539 - Pretzlaw (UBP)
- 1568 - Breczlaw (ZtM)
- 1586 - Pretzlau (ZtM)
- 1642 - Prentzlau (ZtM)
- 1672 - Prenzlau (ZtM)
- 1888 - Pręsławek (SG)
- 1945 - Prenzalu (R)
- 1951 - Przęsławek (R)
- inne spotykane formy (Gut Prenzlau, Pręsławek)
Zobacz też
Wykaz miejscowości powiatu kwidzyńskiego
Źródła
- Przewodnik po Powiślu. Powiat Kwidzyński 2007
- Forum e-Kwidzyn.pl
- http://www.westpreussen.de/
- Monitor Polski - Rocznik 1950 Nr 134
Siedziba gminy: Gardeja
Miejscowości niesołeckie: Albertowo • Czachówek • Dębno • Hermanowo • Jeziorki • Jurki • Kalmuzy • Karolewo • Klasztorne • Klecewo • Międzylesie • Olszówka • Osadniki • Podegrodzie • Przęsławek • Rozajny Małe • Szczepkowo • Wilkowo |
