Pawłowo
|
UNIQ60257c32692377d2-googlemap-00000000-QINU |
| Pawłowo na mapie |
|---|
Pawłowo (dawn. niem. Paulsdorf) - wieś położona w powiecie kwidzyńskim, w gminie Gardeja przy drodze numer 523.
Spis treści |
Historia
Najstarszymi śladami zachowanymi na terenie wsi Pawłowo są znalezione w XIX wieku urny z monetami rzymskimi, bursztynem i biżuterią.
Na terenie dzisiejszego Pawłowa w II połowie XIII wieku znajdywał się majątek Kother (nazwa pruska, której polskim odpowiednikiem były prawdopodobnie Kąty – Kanten, wzmiankowane w opisie granicy polityczno-administracyjnej w 1294 roku i później). Majątek ten został włączony do biskupich dóbr Butowa. W 1289 roku bp Henryk nadał go na prawie chełmińskim Prusowi Navierowi i jego synom w zamian za ich dobra w ziemi rezińskiej (co było śladem przesuwania się Prusów z północy na południe). Biskupstwo otrzymywało z majątku czynsz rekognicyjny i część lekkiej służby wojskowej. Około 1302 roku majątek ponownie włączono do dóbr biskupich.
Źródła wykorzystane do tego artykułu podają dwie różne informacje odnośnie nazwy wsi. Przewodnik po Powiślu. Powiat Kwidzyński podaje, że „Nazwa Pawłowo pojawiła się w 1452 roku w informacji wójta Rogoźna do wielkiego mistrza o sytuacji w Pomezanii przed wojną 13-letnią.”
Z kolei Kwidzyn. Z dziejów miasta i okolic informuje: „Nazwa Paulusdorf (Pawelsdorf – wieś Pawła) wiąże się z imieniem, występującym w rodzinie posiadaczy sąsiedniego Butowa (schyłek XIV wieku), co wskazywałoby na ponowne przejście majątku w ręce rycerskie. Pierwszy zapis nazwy pochodzi z 1454 roku i dotyczy niejakiego Jenike z Pawelsdorfu, który wysunął pewne zastrzeżenia do programu stanów pruskich”
W połowie XV wieku Pawłowo było majątkiem szlacheckim. W roku 1470 był tu komornik biskupi Mikołaj z Paulsdorfu. Istnieją przypuszczeni, że stąd mógł pochodzić (wymieniony w 1504 roku) Paweloszky, to znaczy Pawłowski, spod Sztumu. W 1520 roku biskup Hiob von Dobeneck nadał wieś (wraz z Liczem i Bądkami) Hansowi von Kospot i jego 2 synom. W 1568 roku bracia mieli 2 dwory i 20 łanów, a początkowo trzech a potem pięciu chłopów miało po 2 łany. W 1586 bracia posiadali 25 łanów. Wieś posiadała także kowala, pasterza, czeladź, służbę dworską i zagrodników. Nazwiska chłopów były polskie. Pochodzący z Pawłowa Johann von Kospot był kolejno starostą kwidzyńskim, kanclerzem Księstwa Pruskiego i prezydentem Trybunału Apelacyjnego. W XVIII wieku folwark miał 13 łanów, wieś liczyła 10, był także las o powierzchni 3 łanów. Syn Johanna Abrahama von Belliga zaślubionego z wdową po Johannie Kaspocie Marią Barbarą, generał kawalerii Wilhelm Sebastian von Belling, doprowadził do znaczącego pogorszenia stanu majątku.
W 1740 roku od prawie bankrutującego Wilhelma wieś wraz z folwarkiem kupuje polski generał major Johann von Bardeleben. Gospodarzył on do roku 1748. Po nim gospodarzami kolejno byli: Julianne Elizabeth wraz z synem (do roku 1754), polski pułkownik Johann Christoph II (do roku 1786). Ten ostatni znacznie poprawił stan gospodarstwa, założył nawet browar i gorzelnię. Po jego zgonie właścicielami majątku byli żona – Henrietta Elizabeth a po jej śmierci syn – Wilhelm Albrecht von Bardeleben.
W 1825 roku po wygaśnięciu rodu von Bardeleben, dobra zostały przejęte przez Ernsta von Brauna wraz z żoną, Friedriką ze Schwannenkfeld koło Nowego Dworu Kwidzyńskiego. Ernsta von Braun posiadał także Zebrdowo. Kolejnym właścicielem była ich córka Charlotta z mężem Heinrichem von Frankenberg. Młodzi dostali Zebrdowo, a rodzice pozostali w Pawłowie. Po śmierci von Braunów Pawłowo wraz z Borkiem przejął wnuk, baron Franz von Frankenberg. Po jego śmierci w 1873 roku, w wyniku utonięcia w jeziorze Plińskim, właścicielem dóbr zostaje jego brat, Ernst von Frankenberg. W 1911 roku przekazał on Zebrdowo Joannitom, a po jego śmierci w 1925 roku Pawłowo z Borkiem zostały rozparcelowane. Resztówkę wynoszącą około 100 ha przejęło małżeństwo Alfred i Frieda Dobrick.
W roku 1905 majątek zamieszkiwało 435, a w 1910r. - 499 mieszkańców.
W drugiej połowie XIX wieku, na wschód od wsi powstał cmentarz ewangelicki.
Po wojnie zmiana dotychczasowej nazwy Paulsdorf na Pawłowo ustalona została Zarządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 3 listopada 1950r. (Monitor Polski nr 134, poz. 1720).
Teraźniejszość
W latach 1945-1978 istniała 4 klasowa szkoła podstawowa. Po drugiej wojnie światowej majątek został rozparcelowany i utworzono tu wieś sołecką. 1970 roku Pawłowo zamieszkiwało 156 mieszkańców. We wsi działała biblioteka i Ludowy Zespół Sportowy.
W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego.
W 2000 roku wieś liczyła 150 mieszkańców, w 2007 – 140.
Zapisy nazewnictwa
- 1454 - Palsdorf, Paulsdorf (ZtM)
- 1530 - Pawelsdorf (ZtM)
- 1568 - Paulsdorff (ZtM)
- 1586 - Paulsdorf (ZtM)
- 1658 - Pawłowice (F)
- 1790 - Paulsdorf (Srt)
- 1886 - Pawłowo (SG)
- 1945 - Paulsdorf (R)
Zobacz też
Wykaz miejscowości powiatu kwidzyńskiego
Źródła
- Przewodnik po Powiślu. Powiat Kwidzyński
- Kwidzyn. Z dziejów miasta i okolic
- http://www.westpreussen.de/
- Monitor Polski - Rocznik 1950 Nr 134
|
