Czarne Górne
|
UNIQ5d73239a1804b8e2-googlemap-00000000-QINU |
| Czarne Górne na mapie |
|---|
Czarne Górne (dawn. niem. Hochzehren) - wieś położona w powiecie kwidzyńskim, w gminie Gardeja.
Spis treści[ukryj] |
Historia
Ziemie, które istniały tutaj w XIV wieku jako majątek kapitulny nazywane były Oberzehren. Od XVI wieku poczęto je nazywać Hochzehren. Jednak dopiero po roku 1539 książe Albrecht Hohenzollern, po wcześniejszym podziale, wydzierżawił majątek ówczesnemu burmistrzowi Prabut Hansowi Stolle. Po jego śmierci w 1549 roku majątek przeszedł w ręce starosty prabuckiego – Jakoba von Auerswalda. Obejmował on jezioro Czarne Górne (znane pod nazwami Katedralne lub Wieżowe) i część wsi Czarne. Łącznie 55 łanów w zamian za służbę wojskową. W latach 1539 – 1554 trwał spór o fragment ziemi obejmujący 13 łanów należących do Hansa Kletza. Ostatecznie decyzją sądu w Królewcu zostały włączone do Czarnego Górnego. Do podziału ziem doszło w 1576r – Jakob von Auerswald otrzymał 31 łanów, sołtys 4 łany i 9 chłopów każdy po 3 łany; Syn Jakoba, Fabian von Auerswald miał 25 łanów wraz z folwarkiem, karczmą z 3 łanami, 8 chłopów po 2 łany, pszczelarza na 1 łanie a 4 łany były puste. W 1597 roku obaj Auerswaldowie mieli po 23 łany, a w 1717 całe Czarne Górne było w rękach majora Sigmunta von Auerswalda. Kataster z roku 1748 wymienia 27 łanów folwarku 18 wsi i 10 łanów lasu. W 1718 dokonano rozdziału majątku na Czarne Górne i Czarne Małe. W 1756r Anton Günter von Rittberg przekazał całe Czarne Górne swojemu synowi hrabiemu Burkhandowi Teodorowi von Rittberg, który zmarł w 1771. W 1789 roku właścicielem wsi był Johann Anton Frans von Rosenberg-Gruszczyński. W tymże roku majątek i wieś miały 2 dymy. W 1818 roku właścicielem został syn, starosta suski, baron Anton Heinrich Albert von Rosenberg. Od jego imienia folwark nazywano Antonswalde (obecnie Jeziorki). Kolejnymi właścicielami byli jego następcy, aż do ostatniego Antona Georga Heinricha Guido von Rosenberg, który w 1888 roku zbudował nad jeziorem piękny zameczek, zburzony w 1932 roku. W tym samym roku jego siostra baronessa Adelheid postawiła tu piękną willę, którą przekazała zakonowi johannitów z Gdańska, w którym była siostrą. W połowie XIX wieku, na południowym skraju wsi powstał cmentarz ewangelicki. W roku 1905 osadę zamieszkiwało 24, a w 1910r. - 34 mieszkańców. W latach międzywojennych po parcelacji powstało w Czarnem Górnym 30 nowych gospodarstw liczących od 4 do 21 ha. W latach 1936-1944 nad jeziorem istniał obóz pracy dla 25-30 dziewcząt z hitlerowskiej Bund Deutsche Madel.
Zmiana dotychczasowej nazwy Hoch-Zehren na Czarne Górne ustalona została Zarządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 3 listopada 1950r. (Monitor Polski nr 134, poz. 1720).
Czarne Górne na przedwojennych pocztówkach
Teraźniejszość
W roku 1970 wieś liczyła 257 osób, w 2000 – 270, a 7 lat później 288. Do 1975 r. działała szkoła, którą kierowali: Walerian Muracki i Zofia Mesanio. Prąd doprowadzono w 1964 r., a drogę asfaltową zbudowano w latach 1965-1966. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa elbląskiego. W chwili obecnej administracyjnie wieś sięga aż po Przęsławek.
Ciekawostki
W okolicy Czarnego Górnego zachowały się ślady dawnego przejazdu na trasie linii kolejowej Kwidzyn-Kisielice. Samochody nie dały rady rozjeździć dawnego nasypu, dzięki temu doskonale widać linie starotorza. Na drodze Rozajny-Czarne Górne widać do dnia dzisiejszego w asfalcie ślady szyn.
Zapisy nazewnictwa
- 1539 - obern Czschern (ZtM)
- 1551 - Obern Czchern (Cr)
- 1586 - Oberscheeren (ZtM)
- 1663 - Oberzehren (ZtM)
- 1790 - Hohen Tscheren (Srt)
- 1880 - Czarne Górne (SG)
- 1945 - Hochzehren (R)
- inne spotykane formy (Tschern, Czern, Hoch Zehren, Hoch Tscheeren, Hoch Tscheren, Ober Zehren)
Zobacz też
Wykaz miejscowości powiatu kwidzyńskiego
Źródła
- Przewodnik po Powiślu. Powiat Kwidzyński
- http://www.westpreussen.de/
- Monitor Polski - Rocznik 1950 Nr 134
|
