Rozajny
| Linia 10: | Linia 10: | ||
==Historia== | ==Historia== | ||
| + | |||
Rozajny zostały założone na tzw. [http://pl.wikipedia.org/wiki/Lokacja_na_surowym_korzeniu surowym korzeniu], czyli w miejscu wcześniej niezamieszkałym i nie zagospodarowanym, prawdopodobnie przed 1326 rokiem przez biskupa Rudolfa jako Rosenhayn. W XIV wieku istniał tu kościół parafialny, który razem ze sporą częścią wsi zniszczono najprawdopodobniej po bitwie grunwaldzkiej w 1410 roku (lub w roku 1414). Mimo tych zniszczeń, biskupstwo, do którego Rozajny należały do 1504 roku, ciągnęło stąd dziesięć grzywien dochodu rocznie. W tym też roku wieś została przekazana Hiob przekazał wieś swojemu bratu - Georgowi von Dobeneckowi. Był on zobowiązany do wystawienia służby wojskowej z koniem i pancerzem. Czasowo, wraz z poddanymi, został uwolniony od uiszczania korca biskupiego. Georgowi jednak nie udało się wsi zasiedlić. | Rozajny zostały założone na tzw. [http://pl.wikipedia.org/wiki/Lokacja_na_surowym_korzeniu surowym korzeniu], czyli w miejscu wcześniej niezamieszkałym i nie zagospodarowanym, prawdopodobnie przed 1326 rokiem przez biskupa Rudolfa jako Rosenhayn. W XIV wieku istniał tu kościół parafialny, który razem ze sporą częścią wsi zniszczono najprawdopodobniej po bitwie grunwaldzkiej w 1410 roku (lub w roku 1414). Mimo tych zniszczeń, biskupstwo, do którego Rozajny należały do 1504 roku, ciągnęło stąd dziesięć grzywien dochodu rocznie. W tym też roku wieś została przekazana Hiob przekazał wieś swojemu bratu - Georgowi von Dobeneckowi. Był on zobowiązany do wystawienia służby wojskowej z koniem i pancerzem. Czasowo, wraz z poddanymi, został uwolniony od uiszczania korca biskupiego. Georgowi jednak nie udało się wsi zasiedlić. | ||
W latach 1519 – 1521 w wyniku wojny wieś została zniszczona i spustoszona. Po zwycięstwie reformacji [http://pl.wikipedia.org/wiki/Albrecht_Hohenzollern_(1490-1568) książę Albrecht] nadał ją łącznie z [[Zebrdowo|Zebrdowem]] Andreasowi von Brandt na [http://pl.wikipedia.org/wiki/Prawo_lenne prawie lennym]. Z powodu zniszczeń otrzymał on jednak 20 lat [http://pl.wikipedia.org/wiki/Wolnizna wolnizny]. Areał tej wsi, wynoszący wówczas 39 łanów, nie zawsze był w pełni zasiedlony, co wiązało się nie tylko z uciskiem chłopów, ale także z brakiem opieki prawnej nad nimi ze strony władz państwowych. W 1561 roku wygrał on z Jakobem von Dobeneck z Wandowa spór o ziemię. Andreas von Brandt umarł bezpotomnie, w związku z czym Rozajny przejęli jego krewni. | W latach 1519 – 1521 w wyniku wojny wieś została zniszczona i spustoszona. Po zwycięstwie reformacji [http://pl.wikipedia.org/wiki/Albrecht_Hohenzollern_(1490-1568) książę Albrecht] nadał ją łącznie z [[Zebrdowo|Zebrdowem]] Andreasowi von Brandt na [http://pl.wikipedia.org/wiki/Prawo_lenne prawie lennym]. Z powodu zniszczeń otrzymał on jednak 20 lat [http://pl.wikipedia.org/wiki/Wolnizna wolnizny]. Areał tej wsi, wynoszący wówczas 39 łanów, nie zawsze był w pełni zasiedlony, co wiązało się nie tylko z uciskiem chłopów, ale także z brakiem opieki prawnej nad nimi ze strony władz państwowych. W 1561 roku wygrał on z Jakobem von Dobeneck z Wandowa spór o ziemię. Andreas von Brandt umarł bezpotomnie, w związku z czym Rozajny przejęli jego krewni. | ||
| Linia 17: | Linia 18: | ||
W 1910 roku powierzchnia wsi wynosiła 532 ha, mieszkało tu 176 osób, wyłącznie Niemców. | W 1910 roku powierzchnia wsi wynosiła 532 ha, mieszkało tu 176 osób, wyłącznie Niemców. | ||
Starą szkołę zamieniono w gospodę i sklep, a nową umieszczono we dworze. Miała ona 2 klasy. Tuż przed wojną, w latach 1935-1938 wybudowano nową szkołę wraz z salą gimnastyczną. | Starą szkołę zamieniono w gospodę i sklep, a nową umieszczono we dworze. Miała ona 2 klasy. Tuż przed wojną, w latach 1935-1938 wybudowano nową szkołę wraz z salą gimnastyczną. | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
== Kolejowa przeszłość== | == Kolejowa przeszłość== | ||
| + | |||
W latach 1897-1899 w Rozajanch powstał dworzec, a w 1900 roku uruchomiono [[Linia kolejowa Kwidzyn-Kisielice|linię kolejową Kwidzyn-Kisielice]]. Tory linii kolejowej zostały zdemolowane w 1945 roku i przestała ona funkcjonować. Pozostałości - zabudowania dworcowe istnieją do dnia dzisiejszego, a na przejeździe w Rozajnach można wypatrzyć oryginalne szyny w asfalcie | W latach 1897-1899 w Rozajanch powstał dworzec, a w 1900 roku uruchomiono [[Linia kolejowa Kwidzyn-Kisielice|linię kolejową Kwidzyn-Kisielice]]. Tory linii kolejowej zostały zdemolowane w 1945 roku i przestała ona funkcjonować. Pozostałości - zabudowania dworcowe istnieją do dnia dzisiejszego, a na przejeździe w Rozajnach można wypatrzyć oryginalne szyny w asfalcie | ||
| + | |||
| + | ==Teraźniejszość== | ||
| + | |||
| + | W 1970 roku wieś liczyła 428 mieszkańców. Rok później we wsi uruchomiono wodociągi. Głównym ośrodkiem życia oświatowo-kulturalnego była ośmioklasowa szkoła podstawowa, którą zamknięto w 2000 roku. W tym także roku Rozajny liczyły 368 mieszkańców, a w 2007 – 418. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa elbląskiego. Rozwija się tutaj agroturystyka i turystyka, zwłaszcza w sezonie letnim, jest także ośrodek wypoczynkowy. | ||
==Zabytki== | ==Zabytki== | ||
| + | |||
* Ceglany dwór, podpiwniczony z II połowy XIX w, | * Ceglany dwór, podpiwniczony z II połowy XIX w, | ||
* Szkoła wybudowana w latach 1935-1939, | * Szkoła wybudowana w latach 1935-1939, | ||
* Budynki gospodarcze i mieszkalne z przełomu XIX i XX wieku, | * Budynki gospodarcze i mieszkalne z przełomu XIX i XX wieku, | ||
| + | |||
| + | ==Zapisy nazewnictwa== | ||
| + | |||
| + | * 1326 - '''Rosinhayn''' | ||
| + | * 1584 - '''Rosenhain''' | ||
| + | * 1790 - '''Rosainen''' | ||
| + | * 1888 - '''Rozajny Wielkie''' | ||
| + | * 1945 - '''Gross Rosainen''' | ||
| + | * 1951 - '''Rozajny Wielkie''' | ||
==Zobacz też== | ==Zobacz też== | ||
| + | |||
'''[[Wykaz miejscowości powiatu kwidzyńskiego]]''' | '''[[Wykaz miejscowości powiatu kwidzyńskiego]]''' | ||
==Źródła== | ==Źródła== | ||
| + | |||
* [[Kwidzyn. Z dziejów miasta i okolic]] | * [[Kwidzyn. Z dziejów miasta i okolic]] | ||
* [[Przewodnik po Powiślu. Powiat Kwidzyński]] | * [[Przewodnik po Powiślu. Powiat Kwidzyński]] | ||
Wersja z 18:38, 10 sty 2009
|
UNIQ3bcd39796b356649-googlemap-00000000-QINU |
| Rozajny na mapie |
|---|
Rozajny (dawn. niem. Rosainen ) - wieś położona w powiecie kwidzyńskim, w gminie Gardeja.
Spis treści[ukryj] |
Historia
Rozajny zostały założone na tzw. surowym korzeniu, czyli w miejscu wcześniej niezamieszkałym i nie zagospodarowanym, prawdopodobnie przed 1326 rokiem przez biskupa Rudolfa jako Rosenhayn. W XIV wieku istniał tu kościół parafialny, który razem ze sporą częścią wsi zniszczono najprawdopodobniej po bitwie grunwaldzkiej w 1410 roku (lub w roku 1414). Mimo tych zniszczeń, biskupstwo, do którego Rozajny należały do 1504 roku, ciągnęło stąd dziesięć grzywien dochodu rocznie. W tym też roku wieś została przekazana Hiob przekazał wieś swojemu bratu - Georgowi von Dobeneckowi. Był on zobowiązany do wystawienia służby wojskowej z koniem i pancerzem. Czasowo, wraz z poddanymi, został uwolniony od uiszczania korca biskupiego. Georgowi jednak nie udało się wsi zasiedlić. W latach 1519 – 1521 w wyniku wojny wieś została zniszczona i spustoszona. Po zwycięstwie reformacji książę Albrecht nadał ją łącznie z Zebrdowem Andreasowi von Brandt na prawie lennym. Z powodu zniszczeń otrzymał on jednak 20 lat wolnizny. Areał tej wsi, wynoszący wówczas 39 łanów, nie zawsze był w pełni zasiedlony, co wiązało się nie tylko z uciskiem chłopów, ale także z brakiem opieki prawnej nad nimi ze strony władz państwowych. W 1561 roku wygrał on z Jakobem von Dobeneck z Wandowa spór o ziemię. Andreas von Brandt umarł bezpotomnie, w związku z czym Rozajny przejęli jego krewni. W 1693 roku wieś przechodzi w ręce Ottona von der Groebena. W 1717 roku miał on 55 łanów ( w tym 10 lasu) i prowadził spór sądowy z Urzędem Kamery w Królewcu o prawo wypalania potażu. Syn generała, Christoph Ludwig, sprzedał je matce Luise Julianne z d. Kannitz. Od niej odkupił major hrabia Melchior Ernst von Creutz z Krzykos. Przez okres późniejszy właścicielami kolejno byli Dietrich Ernst von Rother (1762-1776), majorowa Charlotte Helene Luise von Eickstädt (do 1787), Karolina Julianna Amelia von Schrötter - żona prezydenta Kamery Kwidzyńskiej. W 1787 roku na 55 łanach, stanowiących wtedy doba dominialne, mieszkało 367 osób. W 1789 istniał tutaj dwór i 60 dymów. W roku 1806 liczba ludności spadła do 147 osób. Od 1808 roku posiadaczem Rozajn zostaje Wilhelm Aleksander Heinrich von Bequignolle. Przegrał on dwór i majątek w karty. Następnie na licytacji wykupił go hrabia Karl August Lentz, a około 1870 roku sprzedał majątek bardzo korzystnie. Ostatnim właścicielem Rozajn był Karl Ernst von Richter i jego syn Karl, który w roku 1930 sprzedał majątek Wschodniopruskiej Komisji Osiedleńczej. Wydzieliła ona 60 działek, które objęli chłopi. W 1910 roku powierzchnia wsi wynosiła 532 ha, mieszkało tu 176 osób, wyłącznie Niemców. Starą szkołę zamieniono w gospodę i sklep, a nową umieszczono we dworze. Miała ona 2 klasy. Tuż przed wojną, w latach 1935-1938 wybudowano nową szkołę wraz z salą gimnastyczną.
Kolejowa przeszłość
W latach 1897-1899 w Rozajanch powstał dworzec, a w 1900 roku uruchomiono linię kolejową Kwidzyn-Kisielice. Tory linii kolejowej zostały zdemolowane w 1945 roku i przestała ona funkcjonować. Pozostałości - zabudowania dworcowe istnieją do dnia dzisiejszego, a na przejeździe w Rozajnach można wypatrzyć oryginalne szyny w asfalcie
Teraźniejszość
W 1970 roku wieś liczyła 428 mieszkańców. Rok później we wsi uruchomiono wodociągi. Głównym ośrodkiem życia oświatowo-kulturalnego była ośmioklasowa szkoła podstawowa, którą zamknięto w 2000 roku. W tym także roku Rozajny liczyły 368 mieszkańców, a w 2007 – 418. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa elbląskiego. Rozwija się tutaj agroturystyka i turystyka, zwłaszcza w sezonie letnim, jest także ośrodek wypoczynkowy.
Zabytki
- Ceglany dwór, podpiwniczony z II połowy XIX w,
- Szkoła wybudowana w latach 1935-1939,
- Budynki gospodarcze i mieszkalne z przełomu XIX i XX wieku,
Zapisy nazewnictwa
- 1326 - Rosinhayn
- 1584 - Rosenhain
- 1790 - Rosainen
- 1888 - Rozajny Wielkie
- 1945 - Gross Rosainen
- 1951 - Rozajny Wielkie
Zobacz też
Wykaz miejscowości powiatu kwidzyńskiego
Źródła
|
