Rozajny

Wersja z 21:19, 3 cze 2008

Rozajny (dawn. niem. Rosainen ) - wieś położona w powiecie kwidzyńskim, w gminie Gardeja.

Historia

Rozajny zostały założone na tzw. surowym korzeniu, czyli w miejscu wcześniej niezamieszkałym i nie zagospodarowanym, prawdopodobnie przed 1326 rokiem przez biskupa Rudolfa jako Rosenhayn. W XIV wieku istniał tu kościół parafialny, który razem ze sporą częścią wsi zniszczono najprawdopodobniej po bitwie grunwaldzkiej w 1410 roku (lub w roku 1414). Mimo tych zniszczeń, biskupstwo, do którego Rozajny należały do 1504 roku, ciągnęło stąd dziesięć grzywien dochodu rocznie. W tym też roku wieś została przekazana Hiob przekazał wieś swojemu bratu - Georgowi von Dobeneckowi. Był on zobowiązany do wystawienia służby wojskowej z koniem i pancerzem. Czasowo, wraz z poddanymi, został uwolniony od uiszczania korca biskupiego. Georgowi jednak nie udało się wsi zasiedlić. W latach 1519 – 1521 w wyniku wojny wieś została zniszczona i spustoszona. Po zwycięstwie reformacji książę Albrecht nadał ją łącznie z Zebrdowem Andreasowi von Brandt na prawie lennym. Z powodu zniszczeń otrzymał on jednak 20 lat wolnizny. Areał tej wsi, wynoszący wówczas 39 łanów, nie zawsze był w pełni zasiedlony, co wiązało się nie tylko z uciskiem chłopów, ale także z brakiem opieki prawnej nad nimi ze strony władz państwowych. W 1561 roku wygrał on z Jakobem von Dobeneck z Wandowa spór o ziemię. Andreas von Brandt umarł bezpotomnie, w związku z czym Rozajny przejęli jego krewni. W 1693 roku wieś przechodzi w ręce Ottona von der Groebena. W 1717 roku miał on 55 łanów ( w tym 10 lasu) i prowadził spór sądowy z Urzędem Kamery w Królewcu o prawo wypalania potażu. Syn generała, Christoph Ludwig, sprzedał je matce Luise Julianne z d. Kannitz. Od niej odkupił major hrabia Melchior Ernst von Creutz z Krzykos. Przez okres późniejszy właścicielami kolejno byli Dietrich Ernst von Rother (1762-1776), majorowa Charlotte Helene Luise von Eickstädt (do 1787), Karolina Julianna Amelia von Schrötter - żona prezydenta Kamery Kwidzyńskiej. W 1787 roku na 55 łanach, stanowiących wtedy doba dominialne, mieszkało 367 osób. W 1789 istniał tutaj dwór i 60 dymów. W roku 1806 liczba ludności spadła do 147 osób. Od 1808 roku posiadaczem Rozajn zostaje Wilhelm Aleksander Heinrich von Bequignolle. Przegrał on dwór i majątek w karty. Następnie na licytacji wykupił go hrabia Karl August Lentz, a około 1870 roku sprzedał majątek bardzo korzystnie. Ostatnim właścicielem Rozajn był Karl Ernst von Richter i jego syn Karl, który w roku 1930 sprzedał majątek Wschodniopruskiej Komisji Osiedleńczej. Wydzieliła ona 60 działek, które objęli chłopi. W 1910 roku powierzchnia wsi wynosiła 532 ha, mieszkało tu 176 osób, wyłącznie Niemców. Starą szkołę zamieniono w gospodę i sklep, a nową umieszczono we dworze. Miała ona 2 klasy. Tuż przed wojną, w latach 1935-1938 wybudowano nową szkołę wraz z salą gimnastyczną.

Teraźniejszość

W 1970 roku wieś liczyła 428 mieszkańców. Rok później we wsi uruchomiono wodociągi. Głównym ośrodkiem życia oświatowo-kulturalnego była ośmioklasowa szkoła podstawowa, którą zamknięto w 2000 roku. W tym także roku Rozajny liczyły 368 mieszkańców, a w 2007 – 418. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa elbląskiego. Rozwija się tutaj agroturystyka i turystyka, zwłaszcza w sezonie letnim, jest także ośrodek wypoczynkowy.

Kolejowa przeszłość

W latach 1897-1899 w Rozajanch powstał dworzec, a w 1900 roku uruchomiono linię kolejową Kwidzyn-Kisielice. Tory linii kolejowej zostały zdemolowane w 1945 roku i przestała ona funkcjonować. Pozostałości - zabudowania dworcowe istnieją do dnia dzisiejszego, a na przejeździe w Rozajnach można wypatrzyć oryginalne szyny w asfalcie

Zabytki

• Ceglany dwór, podpiwniczony z II połowy XIX w,
• Szkoła wybudowana w latach 1935-1939,
• Budynki gospodarcze i mieszkalne z przełomu XIX i XX wieku,

Zobacz też

Wykaz miejscowości powiatu kwidzyńskiego

Źródła

Kwidzyn. Z dziejów miasta i okolic