Regencja Kwidzyńska

UNIQc07301e8807877-googlemap-00000000-QINU
Regencja Kwidzyńska na mapie

Pałac Fermora - siedziba władz regencyjnych na przedwojennej pocztówce

Pałac Fermora na przedwojennej pocztówce

Regencja Kwidzyńska (niem. Königlishe Regierung zu Marienwerder)

Regencję powołano do życia rozporządzeniem z grudnia 1808 roku, a jej funkcjonowanie określała ustawa z 30 kwietnia 1815 roku. Była ona organem drugiej instancji administracji rządowej i stanowiły kontynuację istniejących wcześniej w Prusach Kamer Wojenno-Skarbowych. Siedziba władz regencyjnych znajdowała się w Kwidzynie. Obszar Regencji Kwidzyńskiej obejmował do 1920 roku powiaty: brodnicki, chełmiński, grudziądzki, lubawski, świecki, toruński, wąbrzeski, suski, złotowski, wałecki, człuchowski, sztumski, kwidzyński. Podlegały jej sprawy administracyjne szkolnictwa i kościołów, domen, lasów i podatków. Regencja zajmowała się sprawami należącymi do resortów spraw wewnętrznych, zagranicznych, policji i wojny. Sprawowała nadzór nad samorządem miejskim i powiatowym. Regencja w Kwidzynie podlegała zwierzchnictwu Naczelnego Prezydium Prowincji Zachodniopruskiej w Gdańsku (1815-1829, 1878-1919) i Królewcu (1829-1878). Na czele regencji stał Prezydent, któremu podlegali Dyrektorzy Wydziałów Regencji: Spraw Wewnętrznych, Kościołów i Szkół, Domen Podatków i Lasów. Przy regencji funkcjonowały Wydziały Regencyjne (Bezirksausschuss). Po 1920 roku większość ziem znajdujących się w obrębie regencji weszła w skład państwa polskiego. Obszar regencji został ograniczony do powiatów na prawym brzegu Wisły tj. kwidzyńskiego, sztumskiego, iławskiego (byłego suskiego). Przyłączono do niego powiaty elbląski z miastem Elbląg i malborski. Od września 1939 roku obszar poszerzono o ziemie polskie przyłączone do Okręgu Gdańsk - Prusy Zachodnie. Okres działalności władz regencyjnych w Kwidzynie zakończył się w styczniu 1945 roku.

Ciekawostka

W starszych dokumentach odnajdziemy tłumaczenie niemieckiej nazwy "regierung" na polską nazwę "rejencja". Określenie to odnajdziemy jeszcze w w Słowniku języka polskiego pod red. Witolda Doroszewskiego (Warszawa 1965). Jednakże wyraz ten został tam opisany jako przestarzały. W nowszych słownikach wyraz ten nie występuje i został zastąpiony przez wyraz "regencja".

Źródła

• Archiwum Państwowe w Elblągu z siedzibą w Malborku
• zbiory prywatne