Prusy Wschodnie

Prusy Wschodnie (niem. Ostpreußen) – część Królestwa Pruskiego, a potem zjednoczonych w XIX wieku Niemiec (do 1945 roku). Prowincja Prusy Wschodnie powstała w 1772 roku z części ziem Polski ( Warmii ) oraz Prus Książęcych (z wyłączeniem Kwidzyna).

Po pierwszej wojnie światowej od Prus Wschodnich odłączono na mocy traktatu wersalskiego okręg działdowski (niem. Soldau), przyłączając go do Polski, oraz tzw. Okręg Kłajpedy, który przeszedł pod władanie Ligi Narodów, a w roku 1923 został anektowany przez Litwę. Do Prus Wschodnich przyłączono natomiast wschodnią część Prus Zachodnich, pozostałą we władaniu niemieckim po utworzeniu tzw. polskiego korytarza. Zgodnie z postanowieniami traktatu wersalskiego przeprowadzono ponadto plebiscyt w południowej części Prus Wschodnich (Warmia, Mazury i Powiśle) w sprawie przynależności tych ziem do Polski lub Niemiec (choć oficjalnie wybierano między "Polską" a "Prusami"). 97,8 procent oddanych głosów padło wówczas na Prusy, a Polsce przyznano jedynie 8 gmin.

Na mocy układu poczdamskiego z 1945 roku Prusy Wschodnie zostały podzielone między Polskę (Warmia i Mazury) a ZSRR, przy czym Okręg Kłajpedy, zagarnięty przez Rzeszę Niemiecką w marcu 1939 roku, ponownie przeszedł we władanie Litwy. Po rozpadzie Związku Radzieckiego rosyjska część byłych Prus Wschodnich ( Obwód kaliningradzki ) stała się eksklawą.

Podział administracyjny Prus Wschodnich w 1939 roku

Stolica: Königsberg (Królewiec)

Rejencja Allenstein (Olsztyn)

Powiat grodzki:

1. Allenstein

Powiaty ziemskie:

1. Allenstein Land (powiat olsztyński)

2. Johannisburg (powiat jańsborski)

3. Lötzen (powiat lecki)

4. Lyck (powiat ełcki)

5. Neidenburg (powiat niburski)

6. Ortelsburg (powiat szczycieński)

7. Osterode (powiat ostródzki)

8. Rössel (powiat reszelski) – siedziba Bischofsburg (Biskupiec)

9. Sensburg (powiat ządzborski)

Rejencja Gumbinnen (Gąbin)

Powiaty grodzkie:

1. Tilsit (Tylża-Sowieck)

2. Insterburg (Wystruć-Czerniachowsk)

3. Treuburg (powiat olecki)

Powiaty ziemskie:

1. Gumbinnen (Gąbin-Gusiew)

2. Angerburg (powiat węgorzewski)

3. Goldap (powiat gołdapski)

5. Angerapp (Darkehmen, Darkiejmy-Oziorsk (obwód kaliningradzki))

6. Insterburg (Wystruć-Czerniachowsk)

7. Ebenrode (Stallupönen, Stołupiany-Niestierow)

8. Schlossberg (Pillkallen, Dobrowolsk)

9. Tilsit-Ragnit (siedziba-Tilsit, Ragneta-Nieman)

10. Elchniederung (Łosiowa Nizina; siedziba-Heinrichswalde, Sławsk (obwód kaliningradzki)).

Rejencja Königsberg (Królewiec)

Powiat grodzki:

1. Königsberg (Królewiec-Kaliningrad)

Powiaty ziemskie:

1. Bartenstein (powiat bartoszycki)

2. Braunsberg (powiat braniewski)

3. Gerdauen (Gierdawy-Żeleznodorożnyj)

4. Heiligenbeil (Święta Siekierka-Mamonowo)

5. Heilsberg (powiat lidzbarski)

6. Labiau (Labiawa-Polessk)

7. Mohrungen (powiat morąski)

8. Preussisch Eylau (powiat iławecki; Iława Pruska-Bagrationowsk)

9. Preussisch Holland (powiat pasłęcki)

10. Rastenburg (powiat kętrzyński)

11. Samland (siedziba-Koenigsberg, powiat sambijski)

12. Wehlau (Welawa-Znamieńsk).

Rejencja Westpreussen (Prusy Zachodnie)

Stolica: Marienwerder (Kwidzyn)

Powiat grodzki:

1. Elbing (Elbląg)

Powiaty ziemskie:

1. Elbing Land (powiat elbląski)

2. Marienburg (powiat malborski)

3. Marienwerder (powiat kwidzyński)

4. Rosenberg (powiat suski)

5. Stuhm (powiat sztumski)

Powierzchnia: 36.991,71 km² ludność: 2.488.122 (maj 1939).

Nadprezydenci Prus Wschodnich (1765-1945)

 

Lata urzędowania	Nadprezydent	Lata życia
1765-1791	Johann Friedrich von Domhardt	1712-1781
1791-1814	Friedrich Leopold Reichsfreiherr von Schrötter	1743-1815
1815-1824	Hans Jakob von Auerswald	1757-1833
1824-1842	Theodor Heinrich von Schön	1773-1856
1842-1848	Carl Wilhelm Boetticher	1791-1868
1848-1849	Rudolf Ludwig Cäsar von Auerswald	1795-1866
1849-1850	Eduard Heinrich Flottwell (jako pełniący obowiązki)	1786-1865
1850-1868	Franz August Eichmann	1793-1879
1869-1882	Carl Wilhelm Heinrich Georg von Horn	1807-1889
1882-1891	Albrecht Heinrich Carl von Schlieckmann	1835-1891
1891-1895	Udo Graf zu Stolberg-Wernigerode	1840-1910
1895-1901	Wilhelm Otto Albrecht Graf von Bismarck-Schönhausen	1852-1901
1901-1903	Hugo Samuel Louis Erdmann Reginald Freiherr von Richthofen	1842-1904
1903-1907	Friedrich Ludwig Elisa von Moltke	1852-1927
1907-1914	Ludwig Hubert von Windheim	1857-1935
1914-1916	Adolf Max Johannes Tortilowicz von Batocki-Friebe	1868-1944
1916 – 21 stycznia 1918	Friedrich Wilhelm Bernhard von Berg-Markienen	1866-1939
11 lutego 1918 – 1919	Adolf Max Johannes Tortilowicz von Batocki-Friebe
1919-1920	August Winnig	1878-1956
1920-1932	Ernst Siehr	1869-1945
1932-1933	Wilhelm Kutscher	1876-1962
1933-1945	Erich Koch (jako gauleiter)	1896-1986

Od 3 grudnia 1829 do 1 kwietnia 1878 Prusy Wschodnie były połączone z Prusami Zachodnimi.