Prawo chełmińskie
(Nowa strona: Mistrz krzyżacki Herman von Saltz, przywilejem z 28 grudnia 1233 roku, nadał miastu Chełmnu prawo magdeburskie (wzorowane na prawie miasta Magdeburga) i ustanowił w nim sąd, który...) |
|||
| (Nie pokazano 1 wersji utworzonej przez jednego użytkownika) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | + | '''Prawo chełmińskie''' (niem. ''Kulmer Recht'', łac. ''Jus Culmense vetus'') – odmiana prawa magdeburskiego powstała około [[1233]] roku w Chełmnie i Toruniu. | |
| − | Kazimierz Jagiellończyk, po odzyskaniu Prus Zachodnich dla Polski, zniósł panującą tam różnorodność praw i ogłosił ''jus culmense'' za ogólnie obowiązujące, zarówno dla mieszczan jak i szlachty. Dopiero w roku 1598 szlachta pozyskała osobne dla siebie prawo, zwane | + | Mistrz krzyżacki Hermann von Salza, przywilejem z 28 grudnia 1233 roku, nadał miastu Chełmnu prawo magdeburskie (wzorowane na prawie miasta Magdeburga) i ustanowił w nim sąd, który dla innych miast krzyżackich stanowił instancję najwyższą. Prawo to nazwane chełmińskim (''jus culmense''), a będące właściwie niemieckim (''jus theutonicum'') nadawało osadzie, która się nim rządziła, najrozleglejszy samorząd. Obywatele, rządzący się tym prawem, stanowili sami dla siebie statuty zwane Wilkierzami, sądzili się i karali. Było na początku m.in. narzędziem ściągnięcia osadników niemieckich na tereny zakonu krzyżackiego. Jego łamanie przez zakon było jedną z głównych przyczyn powstania [[Związek Pruski|Związku Pruskiego]] i jego poddania się Polsce, w wyniku czego Polska odzyskała dostęp do morza w roku 1466. |
| + | |||
| + | Kazimierz Jagiellończyk, po odzyskaniu Prus Zachodnich dla Polski, zniósł panującą tam różnorodność praw i ogłosił ''jus culmense'' za ogólnie obowiązujące, zarówno dla mieszczan jak i szlachty. Dopiero w roku 1598 szlachta pozyskała osobne dla siebie prawo, zwane „korekturą pruską". W Prusach Książęcych sądowe prawo chełmińskie uchylono landrechtem w 1620 roku. W Prusach Królewskich obowiązywało aż do rozbiorów. | ||
Pierwszy zbiór prawa chełmińskiego z roku 1394 wydrukował w Gdańsku, w roku 1538 Franc Rohden. Potem systematyczny układ tego prawa wydano również w Gdańsku, w roku 1744 i 1767, a w roku 1814 wydał go w Warszawie Jerzy Samuel Bandtkie według redakcji z roku 1580. Tłumaczenie polskie z różnymi dodatkami ogłosił w roku 1623, w Poznaniu Paweł Kuszewicz. | Pierwszy zbiór prawa chełmińskiego z roku 1394 wydrukował w Gdańsku, w roku 1538 Franc Rohden. Potem systematyczny układ tego prawa wydano również w Gdańsku, w roku 1744 i 1767, a w roku 1814 wydał go w Warszawie Jerzy Samuel Bandtkie według redakcji z roku 1580. Tłumaczenie polskie z różnymi dodatkami ogłosił w roku 1623, w Poznaniu Paweł Kuszewicz. | ||
| Linia 7: | Linia 9: | ||
==Żródło== | ==Żródło== | ||
| + | *[http://pl.wikipedia.org/wiki/Prawo_che%C5%82mi%C5%84skie Wikipedia] | ||
| + | *Encyklopedia Staropolska tom I - Zygmunt Gloger | ||
| − | + | [[Kategoria:Historia]] | |
| − | + | ||
| − | + | ||
Aktualna wersja na dzień 14:12, 14 mar 2014
Prawo chełmińskie (niem. Kulmer Recht, łac. Jus Culmense vetus) – odmiana prawa magdeburskiego powstała około 1233 roku w Chełmnie i Toruniu.
Mistrz krzyżacki Hermann von Salza, przywilejem z 28 grudnia 1233 roku, nadał miastu Chełmnu prawo magdeburskie (wzorowane na prawie miasta Magdeburga) i ustanowił w nim sąd, który dla innych miast krzyżackich stanowił instancję najwyższą. Prawo to nazwane chełmińskim (jus culmense), a będące właściwie niemieckim (jus theutonicum) nadawało osadzie, która się nim rządziła, najrozleglejszy samorząd. Obywatele, rządzący się tym prawem, stanowili sami dla siebie statuty zwane Wilkierzami, sądzili się i karali. Było na początku m.in. narzędziem ściągnięcia osadników niemieckich na tereny zakonu krzyżackiego. Jego łamanie przez zakon było jedną z głównych przyczyn powstania Związku Pruskiego i jego poddania się Polsce, w wyniku czego Polska odzyskała dostęp do morza w roku 1466.
Kazimierz Jagiellończyk, po odzyskaniu Prus Zachodnich dla Polski, zniósł panującą tam różnorodność praw i ogłosił jus culmense za ogólnie obowiązujące, zarówno dla mieszczan jak i szlachty. Dopiero w roku 1598 szlachta pozyskała osobne dla siebie prawo, zwane „korekturą pruską". W Prusach Książęcych sądowe prawo chełmińskie uchylono landrechtem w 1620 roku. W Prusach Królewskich obowiązywało aż do rozbiorów.
Pierwszy zbiór prawa chełmińskiego z roku 1394 wydrukował w Gdańsku, w roku 1538 Franc Rohden. Potem systematyczny układ tego prawa wydano również w Gdańsku, w roku 1744 i 1767, a w roku 1814 wydał go w Warszawie Jerzy Samuel Bandtkie według redakcji z roku 1580. Tłumaczenie polskie z różnymi dodatkami ogłosił w roku 1623, w Poznaniu Paweł Kuszewicz.
Żródło
- Wikipedia
- Encyklopedia Staropolska tom I - Zygmunt Gloger
