Zamek w Kwidzynie
Linia 10: | Linia 10: | ||
Jako że strażnicę określoną "pierwszym zamkiem" zmiotła powódź i nic więcej o niej powiedzieć nie można, zająć się należy "drugim zamkiem". Usytuowany na wzgórzu w południowej części miasta wzniesiony był w latach 1242-1250 jako murowany, prawdopodobnie składał się z dwóch skrzydeł wzmocnionych trzema wieżami. Przekazany biskupom diecezji pomezańskiej w roku 1254 był ich siedzibą do momentu podjęcia decyzji w roku 1290 o budowie w północnym narożu miasta własnej siedziby obok ówczesnego kościoła parafialnego, podniesionego do rangi katedry w roku 1285. Zamek został zniszczony podczas wojny polsko - krzyżackiej w latach 1519 - 1521. Rozebrany zaś w latach 1540 - 1558 - z niego to właśnie wykorzystano materiał do budowy w 1586 roku południowej kruchty z wapienia gotlandzkiego. Niewykluczone iż portal znajdujący się w owej kruchcie pochodzi z kaplicy "drugiego zamku". Mozaika istniejąca nad kruchtą, przedstawiająca męczeństwo św. Jana powstała około roku 1380 jako dar biskupa pomezańskiego [[Jan I Mnich|Jana I Mnicha]] dla katedry (napis pod mozaiką to ślad konserwacji wykonanej w roku 1902). | Jako że strażnicę określoną "pierwszym zamkiem" zmiotła powódź i nic więcej o niej powiedzieć nie można, zająć się należy "drugim zamkiem". Usytuowany na wzgórzu w południowej części miasta wzniesiony był w latach 1242-1250 jako murowany, prawdopodobnie składał się z dwóch skrzydeł wzmocnionych trzema wieżami. Przekazany biskupom diecezji pomezańskiej w roku 1254 był ich siedzibą do momentu podjęcia decyzji w roku 1290 o budowie w północnym narożu miasta własnej siedziby obok ówczesnego kościoła parafialnego, podniesionego do rangi katedry w roku 1285. Zamek został zniszczony podczas wojny polsko - krzyżackiej w latach 1519 - 1521. Rozebrany zaś w latach 1540 - 1558 - z niego to właśnie wykorzystano materiał do budowy w 1586 roku południowej kruchty z wapienia gotlandzkiego. Niewykluczone iż portal znajdujący się w owej kruchcie pochodzi z kaplicy "drugiego zamku". Mozaika istniejąca nad kruchtą, przedstawiająca męczeństwo św. Jana powstała około roku 1380 jako dar biskupa pomezańskiego [[Jan I Mnich|Jana I Mnicha]] dla katedry (napis pod mozaiką to ślad konserwacji wykonanej w roku 1902). | ||
− | ===Trzeci zamek=== | + | ===Trzeci zamek=== czyli ten, który możemy podziwiać do dziś. |
− | czyli ten, który możemy podziwiać do dziś. | + | |
Zanim zaczęto budowę przeprowadzono prace przygotowujące miejsce i podłoże pod wzniesienie monumentalnej budowli na przełomie XIII i XIV wieku. Budowa zamku to lata 1310 - 1350, zaś katedrę zaczęto budować od roku 1320, kończąc prace w roku 1355 - jak widać od początku zamek (siedziba kapituły) projektowany był jako całość z katedrą - ze względów obronnych jak i dla wygody kanoników, ukazując jednocześnie jedność władzy duchowej i ziemskiej (ideologiczna wymowa). Projektant niestety znany nie jest a jedynym nazwiskiem na jakie trafiono jest ówczesny mistrz murarski - brat Rupertus. Wielka wieża ustępowa, nazwyana dziś [[gdanisko|gdaniskiem]] w razie zagrożenia pełniąca rolę ostatniej wieży obrony wzniesiona została w roku 1384. Odległość pięćdziesięciu czterech metrów spowodowana była warunkami topograficznymi. W tym samym czasie w części północnej zamku wzniesiono oddaloną o osiemnaście metrów wieżę studzienną. | Zanim zaczęto budowę przeprowadzono prace przygotowujące miejsce i podłoże pod wzniesienie monumentalnej budowli na przełomie XIII i XIV wieku. Budowa zamku to lata 1310 - 1350, zaś katedrę zaczęto budować od roku 1320, kończąc prace w roku 1355 - jak widać od początku zamek (siedziba kapituły) projektowany był jako całość z katedrą - ze względów obronnych jak i dla wygody kanoników, ukazując jednocześnie jedność władzy duchowej i ziemskiej (ideologiczna wymowa). Projektant niestety znany nie jest a jedynym nazwiskiem na jakie trafiono jest ówczesny mistrz murarski - brat Rupertus. Wielka wieża ustępowa, nazwyana dziś [[gdanisko|gdaniskiem]] w razie zagrożenia pełniąca rolę ostatniej wieży obrony wzniesiona została w roku 1384. Odległość pięćdziesięciu czterech metrów spowodowana była warunkami topograficznymi. W tym samym czasie w części północnej zamku wzniesiono oddaloną o osiemnaście metrów wieżę studzienną. |
Wersja z 21:57, 30 sie 2008
Zamek kapituły pomezańskiej w Kwidzynie znajduje się przy ulicy Katedralnej.
Spis treści |
Historia
Pierwsza strażnica
Niewielki oddział rycerzy Zakonu pod dowództwem mistrza krajowego Hermana Balka dotarł w nasze okolice w roku 1233 wznosząc drewniano - ziemną strażnicę zniszczoną po jakimś czasie przez wiosenną powódź - można by to określić "pierwszym zamkiem". Jeszcze w tym samym roku, w którym stracili budowlę wznieśli kolejną, tym razem położoną na wzgórzu w obrębie dzisiejszego miasta.
Drugi zamek
Przez kilka stuleci w Kwidzynie istniały dwa zamki - krzyżacki (niezachowany), którym władał biskup pomezański i zamek kapituły pomezańskiej sprzężony z katedrą.
Jako że strażnicę określoną "pierwszym zamkiem" zmiotła powódź i nic więcej o niej powiedzieć nie można, zająć się należy "drugim zamkiem". Usytuowany na wzgórzu w południowej części miasta wzniesiony był w latach 1242-1250 jako murowany, prawdopodobnie składał się z dwóch skrzydeł wzmocnionych trzema wieżami. Przekazany biskupom diecezji pomezańskiej w roku 1254 był ich siedzibą do momentu podjęcia decyzji w roku 1290 o budowie w północnym narożu miasta własnej siedziby obok ówczesnego kościoła parafialnego, podniesionego do rangi katedry w roku 1285. Zamek został zniszczony podczas wojny polsko - krzyżackiej w latach 1519 - 1521. Rozebrany zaś w latach 1540 - 1558 - z niego to właśnie wykorzystano materiał do budowy w 1586 roku południowej kruchty z wapienia gotlandzkiego. Niewykluczone iż portal znajdujący się w owej kruchcie pochodzi z kaplicy "drugiego zamku". Mozaika istniejąca nad kruchtą, przedstawiająca męczeństwo św. Jana powstała około roku 1380 jako dar biskupa pomezańskiego Jana I Mnicha dla katedry (napis pod mozaiką to ślad konserwacji wykonanej w roku 1902).
===Trzeci zamek=== czyli ten, który możemy podziwiać do dziś.
Zanim zaczęto budowę przeprowadzono prace przygotowujące miejsce i podłoże pod wzniesienie monumentalnej budowli na przełomie XIII i XIV wieku. Budowa zamku to lata 1310 - 1350, zaś katedrę zaczęto budować od roku 1320, kończąc prace w roku 1355 - jak widać od początku zamek (siedziba kapituły) projektowany był jako całość z katedrą - ze względów obronnych jak i dla wygody kanoników, ukazując jednocześnie jedność władzy duchowej i ziemskiej (ideologiczna wymowa). Projektant niestety znany nie jest a jedynym nazwiskiem na jakie trafiono jest ówczesny mistrz murarski - brat Rupertus. Wielka wieża ustępowa, nazwyana dziś gdaniskiem w razie zagrożenia pełniąca rolę ostatniej wieży obrony wzniesiona została w roku 1384. Odległość pięćdziesięciu czterech metrów spowodowana była warunkami topograficznymi. W tym samym czasie w części północnej zamku wzniesiono oddaloną o osiemnaście metrów wieżę studzienną.
Warto wspomnieć o tym iż na mocy II pokoju toruńskiego, pomimo tego że Kwidzyn pozostał w ramach państwa krzyżackiego biskupem został polski duchowny - Wincenty Kiełbasa. Po jego śmierci antypolsko nastawiona kapituła pomezańska wywołała spór który doprowadził w latach 1478 - 1479 do "wojny księżej" - to w tamtym czasie polskie oddziały z Malborka oblegały i zdobyły, niszcząc częściowo kwidzyński zamek. Jeszcze bardziej ucierpiał podczas wojny polsko - krzyżackiej w 1520 roku kiedy to doszczętnie zniszczono "drugi zamek" i poważnie uszkodzono katedrę i "trzeci zamek" którego naprawa ciągnęła się do końca pierwszej połowy XVI wieku.
Tak jak zmieniała się historia tak i zmieniał wygląd zamek. W 1728 roku przeprowadzono na zamku poważną przebudowę skrzydła południowo - zachodniego adaptując je na magazym żywności dla powołanego w Kwidzynie garnizonu wojskowego. W 1773 roku na dawnym zamku kapitulnym ulokowano sąd i więzienie które działały do roku 1935. Niewykluczone iż stworzenie magazynów żywności przyczyniło się do rozbiórki w roku 1798 skrzydła południowo - zachodniego, rozebrano również część południowo - wschodnią wykorzystując materiał do budowy nowego gmachu sądu. Kapitel przedstawiający turniej rycerski z pierwszej połowy XIV wieku z rozebranego skrzydła zamku można dziś obejrzeć w malborskim muzeum. Pierwsza połowa XIX wieku to przeprowadzenie prac adaptacyjnych w celu urządzenia zakładu dla ociemniałych, szkoły rzemieślniczej i remontu sal sądowych. Zmiany nastąpiły również w wieży studziennej, gdanisku i na górnych piętrach skrzydła północno - wschodniego w celu utworzenia nowych cel więziennych.
Kolejną przebudowę zamku w celu przywrócenia historycznego wyglądu zawdzięczamy królowi Prus - Fryderykowi Wilhelmowi IV. Prace przeprowadzono w latach 1854 -1858 i kontynuowano w latach 1860 - 1862. Wtedy właśnie zrekonstruowano największą salę w skrzydle północno - zachodnim, przekształcając ją w salę sądową. Największą regotyzację przeprowadzono w roku 1874 pod kierownictwem Gustawa Reicherta przywracając zamkowej bryle dawny kształt. Wówczas to zrekonstruowano narożne wieżyczki, szczyty gdaniska i wieży studziennej, odnawiając również elewacje. Zrekonstruowano również wnętrza wykorzystując ocalałe fragmenty z rozebranych skrzydeł zamku i prawdopodobnie w czasie tej przebudowy zachowane skrzydła uzyskały cztery kondygnacje.
W latach 1935 - 1945 na zamku funkcjonował ośrodek szkoleniowy młodzieży hitlerowskiej i muzeum regionalne.
Teraźniejszość
Dziś w zamku mieści się muzeum prezentujące kulturę materialną prawobrzeżnego Dolnego Powiśla obejmującego ziemię kwidzyńską, sztumską i suską.
Strona internetowa
Dane kontaktowe
Muzeum w Kwidzynie Oddział Muzeum Zamkowego w Malborku
ul. Katedralna 1 82-500 Kwidzyn
tel. 055-646 37 80, 055-646 37 97 fax 055-646 37 81
email: kwidzyn@zamek.malbork.pl