Zamek w Kwidzynie

Z Kwidzynopedia - encyklopedia e-kwidzyn
(Różnice między wersjami)
 
(Nie pokazano 12 wersji utworzonych przez 2 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{|style="float:right; border: 1px solid grey; border-collapse:collapse; background:white;" border="1" cellspacing="0" cellpadding="5"
 
|
 
<googlemap version="0.9" lat="53.73619806" lon="18.92214775" zoom="16" height="300">
 
1#7F0309F5 (#7F031AF5)
 
53.73652805, 18.92014146
 
53.73662325, 18.9202702
 
53.7365344, 18.92036676
 
53.73627421, 18.92090321
 
53.73634402, 18.92099977
 
53.73630594, 18.9210856
 
53.73640113, 18.92124653
 
53.73647728, 18.92132163
 
53.73647538, 18.92134702
 
53.73640557, 18.9214865
 
53.73635481, 18.92140067
 
53.73635481, 18.92135775
 
53.73627231, 18.921229
 
53.73610731, 18.92152941
 
53.73613269, 18.92159379
 
53.73608827, 18.92167962
 
53.7360375, 18.9216367
 
53.73591692, 18.92146504
 
53.73598038, 18.92135775
 
53.73610921, 18.92113924
 
53.73600767, 18.92099977
 
53.73614538, 18.92073548
 
53.73624057, 18.92081058
 
53.73650077, 18.92032778
 
53.73646904, 18.92024195
 
53.73650077, 18.92014539
 
</googlemap>
 
|-
 
!|'''Zamek kapituły pomezańskiej na mapie'''
 
|}
 
  
 
==Historia==
 
==Historia==
Linia 41: Linia 7:
 
Przez kilka stuleci w Kwidzynie istniały dwa zamki - krzyżacki (niezachowany), którym władał biskup pomezański i zamek kapituły pomezańskiej sprzężony z katedrą.
 
Przez kilka stuleci w Kwidzynie istniały dwa zamki - krzyżacki (niezachowany), którym władał biskup pomezański i zamek kapituły pomezańskiej sprzężony z katedrą.
  
Jako że strażnicę określoną "pierwszym zamkiem" zmiotła powódź i nic więcej o niej powiedzieć nie można, zająć się należy "drugim zamkiem". Usytuowany na wzgórzu w południowej części miasta wzniesiony był w latach 1242-1250 jako murowany, prawdopodobnie składał się z dwóch skrzydeł wzmocnionych trzema wieżami. Przekazany biskupom diecezji pomezańskiej w roku 1254 był ich siedzibą do momentu podjęcia decyzji w roku 1290 o budowie w północnym narożu miasta własnej siedziby obok ówczesnego kościoła parafialnego, podniesionego do rangi katedry w roku 1285. Zamek został zniszczony podczas wojny polsko - krzyżackiej w latach 1519 - 1521. Rozebrany zaś w latach 1540 - 1558 - z niego to właśnie wykorzystano materiał do budowy w 1586 roku południowej kruchty z wapienia gotlandzkiego. Niewykluczone iż portal znajdujący się w owej kruchcie pochodzi z kaplicy "drugiego zamku". Mozaika istniejąca nad kruchtą, przedstawiająca męczeństwo św. Jana powstała około roku 1380 jako dar biskupa pomezańskiego [[Jan Monch|Jana Moncha]] dla katedry (napis pod mozaiką to ślad konserwacji wykonanej w roku 1902).
+
Jako że strażnicę określoną "pierwszym zamkiem" zmiotła powódź i nic więcej o niej powiedzieć nie można, zająć się należy "drugim zamkiem". Usytuowany na wzgórzu w południowej części miasta wzniesiony był w latach 1242-1250 jako murowany, prawdopodobnie składał się z dwóch skrzydeł wzmocnionych trzema wieżami. Przekazany biskupom diecezji pomezańskiej w roku 1254 był ich siedzibą do momentu podjęcia decyzji w roku 1290 o budowie w północnym narożu miasta własnej siedziby obok ówczesnego kościoła parafialnego, podniesionego do rangi katedry w roku 1285. Zamek został zniszczony podczas wojny polsko - krzyżackiej w latach 1519 - 1521. Rozebrany zaś w latach 1540 - 1558 - z niego to właśnie prawdopodobnie wykorzystano materiał do budowy w 1586 roku południowej kruchty z wapienia gotlandzkiego. Niewykluczone, iż portal znajdujący się w owej kruchcie pochodzi z kaplicy "drugiego zamku". Mozaika istniejąca nad kruchtą, przedstawiająca męczeństwo św. Jana powstała około roku 1380 jako dar biskupa pomezańskiego Jana Moncha dla katedry (napis pod mozaiką to ślad konserwacji wykonanej w roku 1902).
  
 
===Trzeci zamek===  
 
===Trzeci zamek===  
czyli ten, który możemy podziwiać do dziś.  
+
[[Grafika:Zamek - KrzaQ.jpg|thumb|400px|Widok na zamek. Fot. [[Użytkownik KrzaQ|KrzaQ]]]]
 +
czyli ten, który możemy podziwiać do dziś.
  
Zanim zaczęto budowę przeprowadzono prace przygotowujące miejsce i podłoże pod wzniesienie monumentalnej budowli na przełomie XIII i XIV wieku. Budowa zamku to lata 1310 - 1350, zaś katedrę zaczęto budować od roku 1320, kończąc prace w roku 1355 - jak widać od początku zamek (siedziba kapituły) projektowany był jako całość z katedrą - ze względów obronnych jak i dla wygody kanoników, ukazując jednocześnie jedność władzy duchowej i ziemskiej (ideologiczna wymowa). Projektant niestety znany nie jest a jedynym nazwiskiem na jakie trafiono jest ówczesny mistrz murarski - brat Rupertus. Wielka wieża ustępowa, nazywana dziś [[gdanisko|gdaniskiem]] w razie zagrożenia pełniąca rolę ostatniej wieży obrony wzniesiona została w roku 1384. Odległość pięćdziesięciu czterech metrów spowodowana była warunkami topograficznymi. W tym samym czasie w części północnej zamku wzniesiono oddaloną o osiemnaście metrów wieżę studzienną.  
+
Zanim zaczęto budowę przeprowadzono prace przygotowujące miejsce i podłoże pod wzniesienie monumentalnej budowli na przełomie XIII i XIV wieku. Budowa zamku to lata 1310 - 1350, zaś katedrę zaczęto budować od roku 1320, kończąc prace w roku 1355 - jak widać od początku zamek (siedziba kapituły) projektowany był jako całość z katedrą - ze względów obronnych jak i dla wygody kanoników, ukazując jednocześnie jedność władzy duchowej i ziemskiej (ideologiczna wymowa). Projektant niestety znany nie jest a jedynym nazwiskiem na jakie trafiono jest ówczesny mistrz murarski - brat Rupertus. Wielka wieża ustępowa, nazywana dziś [[gdanisko|gdaniskiem]] w razie zagrożenia pełniąca rolę ostatniej wieży obrony wzniesiona została w roku 1384. Odległość pięćdziesięciu czterech metrów spowodowana była warunkami topograficznymi. W tym samym czasie w części północnej zamku wzniesiono oddaloną o osiemnaście metrów [[Wieża studzienna zamku w Kwidzynie|wieżę studzienną]].  
  
Warto wspomnieć o tym iż na mocy II pokoju toruńskiego, pomimo tego że Kwidzyn pozostał w ramach państwa krzyżackiego biskupem został polski duchowny - [[Wincenty Kiełbasa]]. Po jego śmierci antypolsko nastawiona kapituła pomezańska wywołała spór, który doprowadził w latach 1478 - 1479 do "wojny księżej" - to w tamtym czasie polskie oddziały z Malborka oblegały i zdobyły, niszcząc częściowo kwidzyński zamek. Jeszcze bardziej ucierpiał podczas wojny polsko - krzyżackiej w 1520 roku, kiedy to doszczętnie zniszczono "drugi zamek" i poważnie uszkodzono katedrę, i "trzeci zamek", którego naprawa ciągnęła się do końca pierwszej połowy XVI wieku.  
+
Warto wspomnieć o tym iż na mocy II pokoju toruńskiego, pomimo tego, że Kwidzyn pozostał w ramach państwa krzyżackiego biskupem został polski duchowny - [[Wincenty Kiełbasa]]. Po jego śmierci antypolsko nastawiona kapituła pomezańska wywołała spór, który doprowadził w latach 1478 - 1479 do "wojny księżej" - to w tamtym czasie polskie oddziały z Malborka oblegały i zdobyły, niszcząc częściowo kwidzyński zamek. Jeszcze bardziej ucierpiał podczas wojny polsko - krzyżackiej w 1520 roku, kiedy to doszczętnie zniszczono "drugi zamek" i poważnie uszkodzono katedrę, i "trzeci zamek", którego naprawa ciągnęła się do końca pierwszej połowy XVI wieku.  
  
Tak jak zmieniała się historia tak i zmieniał wygląd zamek. W 1728 roku przeprowadzono na zamku poważną przebudowę skrzydła południowo - zachodniego adaptując je na magazyn żywności dla powołanego w Kwidzynie garnizonu wojskowego. W 1773 roku na dawnym zamku kapitulnym ulokowano sąd i więzienie, które działały do roku 1935. Niewykluczone, iż stworzenie magazynów żywności przyczyniło się do rozbiórki w roku 1798 skrzydła południowo - zachodniego, rozebrano również część południowo - wschodnią wykorzystując materiał do budowy nowego gmachu [[Sąd Ziemski|Sądu Ziemskiego]]. Kapitel przedstawiający turniej rycerski z pierwszej połowy XIV wieku z rozebranego skrzydła zamku można dziś obejrzeć w malborskim muzeum.  
+
<imagemap>
 +
Plik:Mostek stare nowe.jpg|thumb|400px|Komparatystyka - wykonał Waldemar Plebański
 +
default [http://kwidzyn.098.pl//mostek.htm]
 +
desc none
 +
</imagemap>
 +
 
 +
Tak jak zmieniała się historia tak i zmieniał wygląd zamek. W 1728 roku przeprowadzono na zamku poważną przebudowę skrzydła południowo - zachodniego adaptując je na magazyn żywności dla powołanego w Kwidzynie garnizonu wojskowego. W 1773 roku na dawnym zamku kapitulnym ulokowano sąd i więzienie, które działały do roku 1935. Niewykluczone, iż stworzenie magazynów żywności przyczyniło się do rozbiórki w roku 1798 skrzydła południowo - zachodniego, rozebrano również część południowo - wschodnią wykorzystując materiał do budowy nowego gmachu [[Sąd Ziemski|Sądu Ziemskiego]]. Kapitel przedstawiający turniej rycerski z pierwszej połowy XIV wieku z rozebranego skrzydła zamku można dziś obejrzeć w malborskim muzeum.
 +
 
Pierwsza połowa XIX wieku, to przeprowadzenie prac adaptacyjnych w celu urządzenia zakładu dla ociemniałych, szkoły rzemieślniczej i remontu sal sądowych. Zmiany nastąpiły również w wieży studziennej, gdanisku i na górnych piętrach skrzydła północno - wschodniego w celu utworzenia nowych cel więziennych.  
 
Pierwsza połowa XIX wieku, to przeprowadzenie prac adaptacyjnych w celu urządzenia zakładu dla ociemniałych, szkoły rzemieślniczej i remontu sal sądowych. Zmiany nastąpiły również w wieży studziennej, gdanisku i na górnych piętrach skrzydła północno - wschodniego w celu utworzenia nowych cel więziennych.  
  
Kolejną przebudowę zamku w celu przywrócenia historycznego wyglądu zawdzięczamy królowi Prus - [[Fryderyk Wilhelm IV|Fryderykowi Wilhelmowi IV]]. Prace przeprowadzono w latach 1854 -1858 i kontynuowano w latach 1860 - 1862. Wtedy właśnie zrekonstruowano największą salę w skrzydle północno - zachodnim, przekształcając ją w salę sądową. Największą regotyzację przeprowadzono w roku 1874 pod kierownictwem [[Gustaw Reichert|Gustawa Reicherta]] przywracając zamkowej bryle dawny kształt. Wówczas to zrekonstruowano narożne wieżyczki, szczyty gdaniska i wieży studziennej, odnawiając również elewacje. Zrekonstruowano również wnętrza wykorzystując ocalałe fragmenty z rozebranych skrzydeł zamku i prawdopodobnie w czasie tej przebudowy zachowane skrzydła uzyskały cztery kondygnacje.  
+
Kolejną przebudowę zamku w celu przywrócenia historycznego wyglądu zawdzięczamy królowi Prus - [[Fryderyk Wilhelm IV|Fryderykowi Wilhelmowi IV]]. Prace przeprowadzono w latach 1854 - 1856 według projektów radcy budowlanego Kocha później również pod jego kierownictwem kontynuowano je w latach 1860 - 1862. Wtedy właśnie zrekonstruowano największą salę w skrzydle północno - zachodnim, przekształcając ją w salę sądową. Największą regotyzację przeprowadzono w roku 1874 pod kierownictwem [[Gustaw Reichert|Gustawa Reicherta]] przywracając zamkowej bryle dawny kształt. Wówczas to zrekonstruowano narożne wieżyczki, szczyty gdaniska i wieży studziennej, odnawiając również elewacje. Zrekonstruowano również wnętrza wykorzystując ocalałe fragmenty z rozebranych skrzydeł zamku i prawdopodobnie w czasie tej przebudowy zachowane skrzydła uzyskały cztery kondygnacje.  
  
W latach 1935 - 1945 na zamku funkcjonował ośrodek szkoleniowy młodzieży hitlerowskiej i muzeum regionalne.
+
W latach 1935 - 1945 na zamku funkcjonował ośrodek szkoleniowy młodzieży hitlerowskiej.
  
==Teraźniejszość==
+
'''Ciekawostka:'''
  
Dziś w zamku mieści się muzeum prezentujące kulturę materialną prawobrzeżnego Dolnego Powiśla obejmującego ziemię kwidzyńską, sztumską i suską.  
+
Na poddaszu zamku w czasie wykonywanych prac remontowych natrafiono pod podłogą na karteczkę, notatkę spisaną przez murarzy i cieśli pracujących tam w 1936 roku. Notatka w języku niemieckim sporządzona na odwrocie Karty Płac donosi:
  
==Strona internetowa==
+
''"Dzisiaj, 20 kwietnia 1936 roku, w dniu urodzin Adolfa Hitlera pracujemy tu, na starym zamku i bardzo ubolewamy, że z tego święta nic nie mamy. Pieniędzy jest u nas zawsze mało"''.
  
[http://www.zamek.malbork.pl/pl/kwidzyn/indexk.php Strona muzeum]
+
''Murarze i cieśle z firmy Karl Westphal''
  
==Dane kontaktowe==
+
''Bruno Winter - cieśla''
  
Muzeum w Kwidzynie
+
''Albert Krival - murarz''
Oddział Muzeum Zamkowego w Malborku
+
  
ul. Katedralna 1
+
''Willy Lutz - murarz''
82-500 Kwidzyn
+
  
tel. 055-646 37 80, 055-646 37 97
+
''Max Weidemeier - murarz''
fax  055-646 37 81
+
  
email: kwidzyn@zamek.malbork.pl
+
''Karl Rosenau - pracownik''
 +
 
 +
Firma budowlana "Karl Westphal" jak i pracownicy wymienieni w notatce pochodzili z Kwidzyna.
 +
 
 +
"Ubolewająca" notatka zasiliła zbiory [[Muzeum w Kwidzynie]].
 +
 
 +
==Teraźniejszość==
 +
 
 +
Dziś w zamku mieści się [[Muzeum w Kwidzynie|muzeum]] prezentujące kulturę materialną prawobrzeżnego Dolnego Powiśla obejmującego ziemię kwidzyńską, sztumską i suską.
 +
 
 +
'''20 kwietnia 2018 roku decyzją Prezydenta RP Andrzeja Dudy zespół katedralno-zamkowy w Kwidzynie został wpisany na ekskluzywną listę pomników historii czyli najwspanialszych zabytków w Polsce.'''
  
[[Grafika:Zamek - pocztowka 1.jpg|thumb|400px|right|Zamek w Kwidzynie. Jedna z wersji pocztówki, lata 1910 / 1920. Ze zbiorów Krystyny Plebańskiej]]
 
[[Grafika:Zamek - pocztowka 2.jpg|thumb|400px|right|Dwa widoki na zamek. Pocztówka z tzw. długim adresem. Wydana przez drukarnię B. Grolla. Rok 1900. Ze zbiorów Krystyny Plebańskiej]]
 
[[Grafika:Zamek - pocztowka 3.jpg|thumb|400px|right|Wejście do zamku na przedwojennej pocztówce. Ze zbiorów Krystyny Plebańskiej]]
 
 
'''Zamek kapituły pomezańskiej w Kwidzynie''' znajduje się przy ulicy [[Ulica Katedralna w Kwidzynie|Katedralnej]].
 
'''Zamek kapituły pomezańskiej w Kwidzynie''' znajduje się przy ulicy [[Ulica Katedralna w Kwidzynie|Katedralnej]].
  
 +
==Zamek na pocztówkach==
 +
<gallery>
 +
Grafika:Zamek - pocztowka 1.jpg| Zamek w Kwidzynie. Jedna z wersji pocztówki, lata 1910 / 1920.
 +
Grafika:Zamek - pocztowka 2.jpg| Dwa widoki na zamek. Pocztówka z tzw. długim adresem. Wydana przez drukarnię B. Grolla. Rok 1900.
 +
Grafika:Zamek - pocztowka 3.jpg| Wejście do zamku na przedwojennej pocztówce.
 +
Grafika:A2.jpg| Unikatowa pocztówka wysłana w 1898 roku przedstawiająca zamek przed rekonstrukcją narożnej wieżyczki.
 +
Grafika:01_Blick auf die Stadt .jpg|
 +
Grafika:02_Blick auf die Stadt, 1915-5-1.jpg|
 +
Grafika:03_Blick auf dae Regierung, Dom mit Danziger 1903-12-29.jpg|
 +
Grafika:04_Blick auf das RegierungsgebAude, Schlo+č und Dom, 1937-5-22.jpg|
 +
Grafika:05_Blick auf den Dom und die Kapitelsburg mit dem Dansker.jpg|
 +
Grafika:06_Schloss mit Regierung.jpg|
 +
Grafika:01_Panorama.jpg|
 +
Grafika:02_Dom, Schloss und Dansker.jpg|
 +
Grafika:03_Partie m. d. Dom, 1909.jpg|
 +
Grafika:04_Dom, Schloss und Dansker.jpg|
 +
Grafika:05_Schlss Totalansicht. 1912-7-16.jpg|
 +
Grafika:06_Ordensbauten, Schloss und Domkirche, 1944-12-19.jpg|
 +
Grafika:07_Danzker Schloss und Dom, 1910.jpg|
 +
Grafika:08_Blick auf das Schloss..jpg|
 +
Grafika:09_Bendrat ordens komt+-rei.jpg|
 +
Grafika:10_Blick auf Schloss,Dom, Stadt, 1898-5-9.jpg|
 +
Grafika:11_Deutschordensburg, 1912-8-20.jpg|
 +
Grafika:12_Blick auf Schloss u. Dom.jpg|
 +
Grafika:13_Dom,Schloss,Dansker.jpg|
 +
Grafika:14_Schloss, Westseite, 1899.jpg|
 +
Grafika:15_Schlosspanorama, 1927-8-29.jpg|
 +
Grafika:16_Schloss.jpg|
 +
Grafika:17_Gesamtansicht, 1915-8-7.jpg|
 +
Grafika:18_Gesamtansicht, 1940-10-7.jpg|
 +
Grafika:19_Gesamtansicht.jpg|
 +
Grafika:20_Ordensschloss und Dom.jpg|
 +
Grafika:21_Schloss u. Dom, 1928.jpg|
 +
Grafika:22_Gesamtansicht..jpg|
 +
Grafika:23_Partie mit dem Dom, 1910-1-7.jpg|
 +
Grafika:24_Blick auf das Schloss, 1940-5-15.jpg|
 +
Grafika:25_Der Dansker, Schloss un. Dom, 1931-7-8.jpg|
 +
Grafika:26_Schloss mit Dansker.jpg|
 +
Grafika:27_Dansker und Schloss, 1942-3-12.jpg|
 +
Grafika:28_Schloss und Dansker.jpg|
 +
Grafika:29_Blick auf Schloss u. Dom, 1940-10-4.jpg|
 +
Grafika:30_Blick auf Schloss und Stadt, 1941-8-19.jpg|
 +
Grafika:31_Dansker, Schloss und Glockenturm des Doms.jpg|
 +
Grafika:32_Marienwerder,1941.jpg|
 +
Grafika:33_ale, im Vordergrund Schloss, Dom und Dansker.jpg|
 +
Grafika:34_Die Wacht an der Weichsel.jpg|
 +
Grafika:35_Schloss mit Dansker, 1938-6-10.jpg|
 +
Grafika:36_Schloss, Nordwestseite, 1899.jpg|
 +
Grafika:37_Schloss, Nordwestseite, 1908-3-14 .jpg|
 +
Grafika:38_Blick auf das Schloss.jpg|
 +
Grafika:39_ensschloss und Dom_.jpg|
 +
Grafika:51_Dom und Schloss.jpg|
 +
Grafika:52_Dom und Schlss, 1924.jpg|
 +
Grafika:40_Kreuzgang am Schloss.jpg|
 +
Grafika:41_Am Schloss.jpg|
 +
Grafika:42_Teil des Domes mit Amtsgericht, 1920-7-11.jpg|
 +
Grafika:43_Ordensschloss und Dom..jpg|
 +
Grafika:44_Schlosshof.jpg|
 +
Grafika:45_Ostlandfuhrerschule der Reichsjugendfuhrung, Leseraum .jpg|
 +
Grafika:46_Remter der Ostlandfuhrerschule, 1942-5-15.jpg|
 +
</gallery>
 +
 +
==Zdjęcia współczesne==
 +
<gallery>
 +
Grafika:Dziedziniec-Daad.jpg| Dziedziniec zamkowy. Fot. Daad
 +
</gallery>
 +
 +
==Źródła==
 +
* Zbiory prywatne
  
 
[[Kategoria:Zabytki]]
 
[[Kategoria:Zabytki]]

Aktualna wersja na dzień 11:58, 21 gru 2018

Spis treści

Historia

Pierwsza strażnica

Niewielki oddział rycerzy Zakonu pod dowództwem mistrza krajowego Hermana Balka dotarł w nasze okolice w roku 1233 wznosząc drewniano - ziemną strażnicę zniszczoną po jakimś czasie przez wiosenną powódź - można by to określić "pierwszym zamkiem". Jeszcze w tym samym roku, w którym stracili budowlę wznieśli kolejną, tym razem położoną na wzgórzu w obrębie dzisiejszego miasta.

Drugi zamek

Przez kilka stuleci w Kwidzynie istniały dwa zamki - krzyżacki (niezachowany), którym władał biskup pomezański i zamek kapituły pomezańskiej sprzężony z katedrą.

Jako że strażnicę określoną "pierwszym zamkiem" zmiotła powódź i nic więcej o niej powiedzieć nie można, zająć się należy "drugim zamkiem". Usytuowany na wzgórzu w południowej części miasta wzniesiony był w latach 1242-1250 jako murowany, prawdopodobnie składał się z dwóch skrzydeł wzmocnionych trzema wieżami. Przekazany biskupom diecezji pomezańskiej w roku 1254 był ich siedzibą do momentu podjęcia decyzji w roku 1290 o budowie w północnym narożu miasta własnej siedziby obok ówczesnego kościoła parafialnego, podniesionego do rangi katedry w roku 1285. Zamek został zniszczony podczas wojny polsko - krzyżackiej w latach 1519 - 1521. Rozebrany zaś w latach 1540 - 1558 - z niego to właśnie prawdopodobnie wykorzystano materiał do budowy w 1586 roku południowej kruchty z wapienia gotlandzkiego. Niewykluczone, iż portal znajdujący się w owej kruchcie pochodzi z kaplicy "drugiego zamku". Mozaika istniejąca nad kruchtą, przedstawiająca męczeństwo św. Jana powstała około roku 1380 jako dar biskupa pomezańskiego Jana Moncha dla katedry (napis pod mozaiką to ślad konserwacji wykonanej w roku 1902).

Trzeci zamek

Widok na zamek. Fot. KrzaQ

czyli ten, który możemy podziwiać do dziś.

Zanim zaczęto budowę przeprowadzono prace przygotowujące miejsce i podłoże pod wzniesienie monumentalnej budowli na przełomie XIII i XIV wieku. Budowa zamku to lata 1310 - 1350, zaś katedrę zaczęto budować od roku 1320, kończąc prace w roku 1355 - jak widać od początku zamek (siedziba kapituły) projektowany był jako całość z katedrą - ze względów obronnych jak i dla wygody kanoników, ukazując jednocześnie jedność władzy duchowej i ziemskiej (ideologiczna wymowa). Projektant niestety znany nie jest a jedynym nazwiskiem na jakie trafiono jest ówczesny mistrz murarski - brat Rupertus. Wielka wieża ustępowa, nazywana dziś gdaniskiem w razie zagrożenia pełniąca rolę ostatniej wieży obrony wzniesiona została w roku 1384. Odległość pięćdziesięciu czterech metrów spowodowana była warunkami topograficznymi. W tym samym czasie w części północnej zamku wzniesiono oddaloną o osiemnaście metrów wieżę studzienną.

Warto wspomnieć o tym iż na mocy II pokoju toruńskiego, pomimo tego, że Kwidzyn pozostał w ramach państwa krzyżackiego biskupem został polski duchowny - Wincenty Kiełbasa. Po jego śmierci antypolsko nastawiona kapituła pomezańska wywołała spór, który doprowadził w latach 1478 - 1479 do "wojny księżej" - to w tamtym czasie polskie oddziały z Malborka oblegały i zdobyły, niszcząc częściowo kwidzyński zamek. Jeszcze bardziej ucierpiał podczas wojny polsko - krzyżackiej w 1520 roku, kiedy to doszczętnie zniszczono "drugi zamek" i poważnie uszkodzono katedrę, i "trzeci zamek", którego naprawa ciągnęła się do końca pierwszej połowy XVI wieku.

Komparatystyka - wykonał Waldemar Plebański

Tak jak zmieniała się historia tak i zmieniał wygląd zamek. W 1728 roku przeprowadzono na zamku poważną przebudowę skrzydła południowo - zachodniego adaptując je na magazyn żywności dla powołanego w Kwidzynie garnizonu wojskowego. W 1773 roku na dawnym zamku kapitulnym ulokowano sąd i więzienie, które działały do roku 1935. Niewykluczone, iż stworzenie magazynów żywności przyczyniło się do rozbiórki w roku 1798 skrzydła południowo - zachodniego, rozebrano również część południowo - wschodnią wykorzystując materiał do budowy nowego gmachu Sądu Ziemskiego. Kapitel przedstawiający turniej rycerski z pierwszej połowy XIV wieku z rozebranego skrzydła zamku można dziś obejrzeć w malborskim muzeum.

Pierwsza połowa XIX wieku, to przeprowadzenie prac adaptacyjnych w celu urządzenia zakładu dla ociemniałych, szkoły rzemieślniczej i remontu sal sądowych. Zmiany nastąpiły również w wieży studziennej, gdanisku i na górnych piętrach skrzydła północno - wschodniego w celu utworzenia nowych cel więziennych.

Kolejną przebudowę zamku w celu przywrócenia historycznego wyglądu zawdzięczamy królowi Prus - Fryderykowi Wilhelmowi IV. Prace przeprowadzono w latach 1854 - 1856 według projektów radcy budowlanego Kocha później również pod jego kierownictwem kontynuowano je w latach 1860 - 1862. Wtedy właśnie zrekonstruowano największą salę w skrzydle północno - zachodnim, przekształcając ją w salę sądową. Największą regotyzację przeprowadzono w roku 1874 pod kierownictwem Gustawa Reicherta przywracając zamkowej bryle dawny kształt. Wówczas to zrekonstruowano narożne wieżyczki, szczyty gdaniska i wieży studziennej, odnawiając również elewacje. Zrekonstruowano również wnętrza wykorzystując ocalałe fragmenty z rozebranych skrzydeł zamku i prawdopodobnie w czasie tej przebudowy zachowane skrzydła uzyskały cztery kondygnacje.

W latach 1935 - 1945 na zamku funkcjonował ośrodek szkoleniowy młodzieży hitlerowskiej.

Ciekawostka:

Na poddaszu zamku w czasie wykonywanych prac remontowych natrafiono pod podłogą na karteczkę, notatkę spisaną przez murarzy i cieśli pracujących tam w 1936 roku. Notatka w języku niemieckim sporządzona na odwrocie Karty Płac donosi:

"Dzisiaj, 20 kwietnia 1936 roku, w dniu urodzin Adolfa Hitlera pracujemy tu, na starym zamku i bardzo ubolewamy, że z tego święta nic nie mamy. Pieniędzy jest u nas zawsze mało".

Murarze i cieśle z firmy Karl Westphal

Bruno Winter - cieśla

Albert Krival - murarz

Willy Lutz - murarz

Max Weidemeier - murarz

Karl Rosenau - pracownik

Firma budowlana "Karl Westphal" jak i pracownicy wymienieni w notatce pochodzili z Kwidzyna.

"Ubolewająca" notatka zasiliła zbiory Muzeum w Kwidzynie.

Teraźniejszość

Dziś w zamku mieści się muzeum prezentujące kulturę materialną prawobrzeżnego Dolnego Powiśla obejmującego ziemię kwidzyńską, sztumską i suską.

20 kwietnia 2018 roku decyzją Prezydenta RP Andrzeja Dudy zespół katedralno-zamkowy w Kwidzynie został wpisany na ekskluzywną listę pomników historii czyli najwspanialszych zabytków w Polsce.

Zamek kapituły pomezańskiej w Kwidzynie znajduje się przy ulicy Katedralnej.

Zamek na pocztówkach

Zdjęcia współczesne

Źródła

  • Zbiory prywatne