Wolnomularstwo w Kwidzynie
Jedną z form życia towarzyskiego w XIX-wiecznym meście były spotkania, działalność mieszczan, wpływowych urzędników w różnych instytucjach społecznych i rozrywkowych, klubach i stowarzyszeniach czy kasynach.
Najstarszym stowarzyszeniem była istniejąca w latach 1777 - 1788 loża "Pod Złotą Lirą". W 1803 roku powstała loża wolnomularska, która otrzymała nową nazwę, ale nawiązującą do poprzedniej św.Jana "Pod Złotą Harfą” ("Die Freimaurerloge "Johannisloge zur goldenen Harfe").
Wespół z Theodorem Gottliebem Hippel założył ją dyrektor rejencji, a późniejszy prezydent Wyższego Sądu Ziemskiego w Kwidzynie (Oberlandesgericht) E.H.Oelrich.
Theodor Gottlieb w 1815 roku został wybrany Mistrzem Masonem.
Wiadomo, że powstała ona z inicjatywy najbliższego otoczenia królewskiego dworu. "Pod Złotą Harfą" podlegało pod berlińską lożę narodową "Zu den drei Weltkugeln". Pracowała, jak wszystkie loże w Prusach, według tzw. obrządku Zöllnera.
Zachował się dokument z 1841 roku podający spis wolnomularzy ze „Złotej Harfy”. Wśród 86 aktywnych wymienia on 39 miejscowych członków.
Kwidzyńskie wolnomularstwo stanowili głównie przedstawiciele miejscowej elity urzędniczej (notable państwowi, sędziowie (7), urzędnicy rejencji (9 ), i biurokracja państwowa i sądowa (razem 25). Oczywiście członkami loży byli wówczas: zarówno burmistrz kwidzyński Friedrich Wilhelm Rux, jak i starosta Benno von Ritterberg. Poza tym było tam 8 kupców i przedsiębiorców, lekarz, profesor gimnazjalny, nauczyciel, organista i złotnik. Wolnomularze dyskutowali o problemach filozoficznych i artystycznych, ze szczególnym uwielbieniem Kanta, poezji Lessinga, Goethego czy Schillera, zajmowali się problemami matematycznymi i przyrodniczymi.
Mistrzem katedry loży "Pod Złotą Harfą" był Karl Heinrich von Groddeck (1821 - 1886), prawnik, gorliwy członek Związku Niemieckich Wolnomularzy, na którego zlecenie opracował "Próbę przedstawienia pozytywnego prawa wewnętrznego loży masońskiej". Później von Otto Henne Am Rhyn dokończył dzieło z wprowadzeniem von Merzdorf'a. Było to pierwsze wielkie dzieło w związku.
Początkowo spotykali się w domach prywatnych, a od 1805 roku ich miejscem spotkań stała się kamienica barona von Schleinitza przy ulicy Grudziądzkiej. W 1820 roku stowarzyszenie zakupiło parcelę na rogu Drogi Młyńskiej i Alei Górkowskiej (tzw. Rickenhof). W pierwszym etapie prac nad własną siedzibą było założenie dużego ogrodu. Dwa lata później rozpoczęto budowę loży. Kosztem około 4900 talarów wzniesiono budynek z trzema salami, pomieszczeniami bocznymi, mieszkaniem dla zarządcy i werandą. 25 czerwca 1825 roku odbyło się uroczyste poświęcenie gmachu, który wraz z otacząjącym go parkiem służył niedzielnym spotkaniom członków "Złotej Harfy", ich rodzinom i przyjaciołom.
Stowarzyszenie zostało zdelegalizowane w 1933 roku przez narodowych socjalistów. Budynek wolnomularzy przejęła w posiadanie powiatowa szkoła partyjna NSDAP.
W roku 1945 po wkroczeniu Armii Czerwonej do miasta i zamienieniu Kwidzyna w wielki szpital, w ogrodzie dawnej loży chowano zmarłych żołnierzy radzieckich. Gmach loży przy ulicy Warszawskiej 39 jeszcze w tym samym roku zarząd miasta przekazał na siedzibę Siostrom Benedyktynkom gdzie założyły dom generalny i pierwszy po wojnie nowicjat.
Źródła
- Rocznik Gdański - tom LV 1995
- Forum e-Kwidzyn
