Skarby z Kwidzyna - relikwiarz kwidzyński

Z Kwidzynopedia - encyklopedia e-kwidzyn
Relikwiarz

"Relikwiarz kwidzyński", tym mianem określa się szafę o wysokości 2,3m, szerokiej na 1,1m i głębokiej na 0,55m. Wykonana z dębowego drewna, okuta z zewnątrz stalową blachą, pierwotnie pomalowana czerwoną i zieloną farbą. Tak samo wygląda podstawa, wewnątrz której skrywano puszki na ofiary. Szafa ta zaprojektowana z myślą o ustawieniu jej w wolnej przestrzeni, pomiędzy dwoma pomieszczeniami kwidzyńskiej Katedry, być może między prezbiterium a główną nawą kościoła, powstała około roku 1390 czyli w szczytowym okresie rozwoju pomorskiego malarstwa gotyckiego. Jej głównym elementem dekoracyjnym są dwie pary drzwi umożliwiających korzystanie z niej z obu stron. Drzwi te od wewnątrz mają dekorację figuralną. Każde skrzydło podzielone jest na trzy kwatery, z przedstawieniami o treści biblijnej. Tematyka kwater bezpośrednio koresponduje ze sobą. Jedne drzwi przedstawiają: Koronację Marii i Zwiastowanie; Ostatnią Wieczerzę i Ofiarę mszy; biskupa prawdopodobnie fundatora ze św. Janem Chrzcicielem i Marię z Dzieciątkiem. Biskup fundator występuje też w scenie gdzie św. Jan Ewangelista, bądź inna postać, być może kobieca, trzymająca ręce na jego ramionach, na drugiej parze drzwi. Ponadto drugie drzwi prezentują: Sąd Ostateczny i Chrystusa Boleściwego; sceny z legendy o Krzyżu św. - jego odnalezienie przez św. Helenę i cesarza Herakliusza wnoszącego relikwię do Jerozolimy. Na dole apostoł Tomasz dotyka boku zmartwychwstałego Chrystusa i wspomniana scena z fundatorem, którym był prawdopodobnie biskup Jan I. Pierwotnie korony świętych były metalowe, ozdobione cennymi kamieniami. Sceny przedziela pas, w którym czterokrotnie przedstawiono herb diecezji pomezańskiej - orzeł i pastorał. W pasie tym jest umieszczona misterna kratka pozwalająca zaglądnąć do środka, mimo zamkniętych drzwiczek. W środku zaś przechowywano to co w kościele najcenniejsze czyli Eucharystię, ponadto kielichy i przybory mszalne być może także relikwie. Stąd nazwa szafy. Jednak nie były to relikwie bł. Doroty z Mątów. Ta bowiem otrzymywała Komunię św. z rąk Jana z Kwidzyna pobieraną prawdopodobnie z tej szafy.

Mimo wprowadzonej w Prusach reformacji i sekularyzacji państwa zakonnego w 1525 roku, mimo zmieniających się gustów następnych zarządców kościoła, ten gotycki mebel przetrwał wieki w kwidzyńskiej świątyni. Po wprowadzeniu reformacji, pozbawiona pierwotnego przeznaczenia, zdana na łaskę i niełaskę ludzi niszczała, a jej malowidła ryte bazgrołami i podpisami graficiarzy nikły pod warstwą brudu i kurzu. Prace restauracyjne zniszczonego zabytku powierzono w latach 1901 - 1902 Paulowi Klince w Malborku, który wykonał rekonstrukcję obrazów. W latach 30. XX wieku stała ona na chórze tzw. kapłańskim o czym świadczą stare, przedwojenne fotografie. W roku 1945 zniesiono ją jednak na parter przygotowując mebel wraz z innymi cennymi dobrami do ewakuacji przed zbliżającym się frontem. Tu los zabytkowej szafy z Kwidzyna urywa się. Jest kilka hipotez dotyczących dalszego jej losu. Jedna z nich zakłada, że ze względu na gabaryty i ciężar szafy zostawiono ją i zakopano w świątyni. Ten pogląd chciano zweryfikować w 2011 roku rozkopując posadzkę Katedry, ale bez rezultatu. Z dużą dozą prawdopodobieństwa stoi ona w magazynie Muzeum w Petersburgu, jednak trudno to dziś potwierdzić.


Źródła