Rakowiec
(→Teraźniejszość) |
(→Zabytki) |
||
Linia 95: | Linia 95: | ||
[[Grafika:Rakowiec kosciol Piotr.jpg|thumb|400px|Kościół w Rakowcu. Fot. PiotrJ]] | [[Grafika:Rakowiec kosciol Piotr.jpg|thumb|400px|Kościół w Rakowcu. Fot. PiotrJ]] | ||
− | * Kościół – gotycki, p.w. św. Antoniego i Narodzenia NMP zbudowany został w latach 1330 – 1340, przebudowany w latach 1722 – 1725; jednonawowy, na rzucie prostokąta, z kwadratową wieżą od wschodu i kruchtą od zachodu. Murowany z cegły, na kamiennej podmurówce; sklepienie kolebkowe. Elewacja zachodnia ze schodkowym szczytem. Wyróżnia się nieoszkarpowanymi ścianami mimo dużej rozpiętości stropu. Ołtarz główny pochodzi z roku 1734. Za ołtarzem znajdują się kamienne płyty nagrobne z lat 1620, 1641, 1699. Wystrój dopełniają: ambona z I połowy XVIII wieku i dwie granitowe kropielnice z XV i XVI wieku. | + | * [[Kościół w Rakowcu|Kościół]] – gotycki, p.w. św. Antoniego i Narodzenia NMP zbudowany został w latach 1330 – 1340, przebudowany w latach 1722 – 1725; jednonawowy, na rzucie prostokąta, z kwadratową wieżą od wschodu i kruchtą od zachodu. Murowany z cegły, na kamiennej podmurówce; sklepienie kolebkowe. Elewacja zachodnia ze schodkowym szczytem. Wyróżnia się nieoszkarpowanymi ścianami mimo dużej rozpiętości stropu. Ołtarz główny pochodzi z roku 1734. Za ołtarzem znajdują się kamienne płyty nagrobne z lat 1620, 1641, 1699. Wystrój dopełniają: ambona z I połowy XVIII wieku i dwie granitowe kropielnice z XV i XVI wieku. |
* Neogotycka plebania z XIX wieku, dwukondygnacyjna, zbudowana z cegły z werandą. Na południowym szczycie znajduje się sterczyna z iglicą; dach dwuspadowy. | * Neogotycka plebania z XIX wieku, dwukondygnacyjna, zbudowana z cegły z werandą. Na południowym szczycie znajduje się sterczyna z iglicą; dach dwuspadowy. |
Aktualna wersja na dzień 20:40, 18 mar 2017
UNIQ44ead9db2c6c7eb1-googlemap-00000000-QINU |
Rakowiec na mapie |
---|
Rakowiec (dawn. niem. Gross Krebs) - wieś położona w powiecie kwidzyńskim, w gminie Kwidzyn.
Spis treści |
Historia
Pierwsze ślady osadnictwa na terenie wsi pochodzą z czasów rzymskich i wczesnego średniowiecza.
Nazwa wsi wywodzi się od jeziora (Krebsee – jezioro Raków) usytuowanego pomiędzy wsią, a wydzielonymi z niej w 1323 roku Rakowicami. Istnieje też hipoteza jakoby nazwa wsi pochodziła od nazwiska rycerza zakonnego von Krebsa.
Rakowiec zapisywano również jako: Crebisse, Kirbisse, Crebissee, Crebissehe, Crebsse, Krebssee.
Pierwszymi osadnikami na tym terenie byli Prusowie. Później sprowadzono również chłopów niemieckich.
Przywilej lokacyjny na prawie chełmińskim wieś otrzymała w 1293 roku od biskupa Henryka. Była to druga wieś, po Górkach, która była lokowana na tym terenie. Na 40 łanach sołtysami zostali Albert, Marcin (lub Marek) i jego syn Kristan, którzy otrzymali co 10 łan wolny, trzecią część dochodów sądowych, karczmę, ławę chlebową i jatkę mięsną. Z pozostałych łanów mieli płacić, po jedenastu latach wolnizny, roczny czynsz w wysokości połowy grzywny i dwie kury.
W 1299 roku sołtysem w Rakowcu był Tylo.
Wieś miała drewnianą kapliczkę, którą zgodnie z postanowieniami przywileju zastąpił wybudowany w latach 1330 – 1340 kościół parafialny, przy którym powstał cmentarz. W 1336 roku proboszczem w nim był Johann, a sołtysem wsi Henryk.
Rakowiec został częściowo zniszczony w czasie wojen polsko – krzyżackich w latach 1410 – 1414 i 1454 – 1466 co odnotował biskup Jan IV Kierstani pod koniec XV wieku.
Po sekularyzacji wieś przeszła pod rządy księcia Albrechta. Osadzona na 100 łanach wieś nie była jednak w pełni zagospodarowana. W roku 1542 chłopi (gburzy) uprawiali 46 łanów, cztery łany użytkował pastor, niewielką ich liczbę mieli także zagrodnicy, dwaj karczmarze oraz jeden wolny. Gburzy i zagrodnicy odbywali szarwarki, co świadczyło o istnieniu tu folwarku.
W 1543 roku wieś wizytuje ewangelicki biskup Georg von Polenz. Nabożeństwa i kazania w kościele odbywały się po polsku aż do początków XIX wieku.
Kolejne szkody w XVII wieku poczyniły we wsi wojny szwedzkie.
W latach 1657 – 1710 proboszczem w rakowieckim kościele był Peter Göbbelin. Człowiek niezwykle wykształcony, poliglota, który w 1701 roku witał samego króla Prus – Fryderyka I.
Tak jak w całej okolicy przywleczona tu zaraza w latach 1710 – 1711 pochłonęła we wsi aż 255 osób. Na domiar złego w 1711 roku spłonęła plebania, a kościół groził zawaleniem. Część pieniędzy na odbudowę plebanii i remont kościoła wyłożyli w 1736 roku wizytujący tu król Fryderyk Wilhelm I i książę Nassau z synami.
Kolejne zniszczenia wywołał huragan, jaki przeszedł przez wieś w 1747 roku. Odnotowano, że w roku 1789 było tu mniej niż 59 domów.
W latach 1807 – 1812 wieś łożyła w postaci rekwizycji i kontrybucji na utrzymanie wojsk napoleońskich. W roku 1807 kwaterował tu francuski goniec, który codziennie udawał się do Kamieńca, gdzie rezydował Napoleon, po nowe rozkazy. Sam cesarz, co najmniej czterokrotnie przejeżdżał przez wieś jadąc do i z Kwidzyna.
We wsi od XVIII wieku istniała szkoła, która przed 1945 rokiem była 3 – klasowa.
Rakowiec zachował charakter wsi szarwarkowej i folwarcznej aż do reform agrarnych w wiekach XVIII i drugiej dekadzie wieku XIX.
Duże zasługi dla wsi miał długoletni pastor Richard Willuhn (1889 – 1935) – organizator obchodów 600 – lecia w 1893 roku i autor wydanej wówczas monografii Rakowca i gminy ewangelickiej. W drugiej połowie XIX wieku zamieszkiwało tu 12 rodzin staroluteranów, a w 1893 roku było 46 osób tego wyznania, którym pastor Willuhn pozwolił korzystać z kościoła. Prawdopodobnie około roku 1833 na zachodnim krańcu wsi powstał cmentarz ewangelicki.
Od XIX wieku Rakowiec należy do największych i najbogatszych wsi w powiecie.
Na przełomie XIX i XX wieku powstały nowe osady: Pawlice (dawn. niem. Hanswalde) – na południe i Rakowieckie Pole (dawn. niem. Krebsfelde) – na północny wschód od wsi Rakowiec.
Od 1909 roku istnieje we wsi dworzec kolejowy na trasie Kwidzyn – Prabuty.
W 1910 roku majątek i wieś zajmowały obszar 2053 ha. Mieszkały tu 1062 osoby.
Większość chłopów miała od 10 do 30 ha ziemi. Pracowało tu kilkunastu różnych zawodów rzemieślników, były trzy karczmy, dom starców, położna, poczta, duża mleczarnia oraz trzy wiatraki (1 holender i 2 koźlaki).
Na początku XX wieku wieś zelektryfikowano.
W roku 1928 wybudowano drogę łączącą Rakowiec z Otoczynem.
W 1939 roku we wsi było 260 gospodarstw domowych, w których mieszkało 1031 osób.
Zmiana dotychczasowej nazwy Groß Krebs na Rakowiec ustalona została Rozporządzeniem Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946r. (Monitor Polski Nr 142, poz. 262).
Po II wojnie światowej w Rakowcu powstała gmina. Wójtami byli kolejno: Mieczysław Golat, Leon Domański i Wiktor Gula.
W latach 1954 – 1972 w Rakowcu działała gromada, którą 1 stycznia 1973 roku włączono do gminy Kwidzyn.
Proboszczami tutejszego kościoła byli: Piotr Suszyna Kozakowski, Stanisław Bogucki, Jan Wilkowski, Stanisław Zając, Jan Mioduszewski, Stanisław Jurczak, Alfons Kurowski, Robert Dzikowski, Leon Zajkowski i Aleksander Jasikowski.
Już 1 września 1945 roku, przede wszystkim dzięki energicznym staraniom Marii Zarembianki rozpoczęła działalność szkoła podstawowa. W roku 1960 / 1961 w siedmioklasowej szkole było ośmiu nauczycieli i 271 uczniów.
Rakowiec zasłynął w okolicy jako ośrodek ożywionego życia kulturalnego. Pod okiem kierownika szkoły, Stanisława Orzechowskiego w latach 1948 – 1972 rozwijały działalność zespoły pieśni i tańca oraz mandolinistów. Nie ustępował im poziomem, prowadzony przez Józefa Szula, amatorski zespół teatralny.
Po 1945 roku otwarto tu również pocztę, ośrodek zdrowia, aptekę i kilka sklepów.
Teraźniejszość
Stan ludności w dniu 31 grudnia 2007 roku wynosił: 1328 osób.
Sołtys (2012): Elżbieta Szczukowska
Rakowiec ul.Pawlicka 3
82-500 Kwidzyn
tel. 55 275 16 30 lub 605 049 503
W ostatnim dwudziestoleciu powstały w Rakowcu trzy osiedla nowych domów, zbudowanych głównie przez mieszkańców Kwidzyna.
Zabytki
- Kościół – gotycki, p.w. św. Antoniego i Narodzenia NMP zbudowany został w latach 1330 – 1340, przebudowany w latach 1722 – 1725; jednonawowy, na rzucie prostokąta, z kwadratową wieżą od wschodu i kruchtą od zachodu. Murowany z cegły, na kamiennej podmurówce; sklepienie kolebkowe. Elewacja zachodnia ze schodkowym szczytem. Wyróżnia się nieoszkarpowanymi ścianami mimo dużej rozpiętości stropu. Ołtarz główny pochodzi z roku 1734. Za ołtarzem znajdują się kamienne płyty nagrobne z lat 1620, 1641, 1699. Wystrój dopełniają: ambona z I połowy XVIII wieku i dwie granitowe kropielnice z XV i XVI wieku.
- Neogotycka plebania z XIX wieku, dwukondygnacyjna, zbudowana z cegły z werandą. Na południowym szczycie znajduje się sterczyna z iglicą; dach dwuspadowy.
- Dworek myśliwski z początku XX wieku.
- Budynki mieszkalne i gospodarcze z XIX i XX wieku.
Zapisy nazewnictwa
- 1293 - Crebissee (UBP)
- 1323 - Maius Crebisse (PUB)
- 1328 - Krebissee (PUB)
- 1349 - Krebisse (PUB)
- 1374 - Rakewicz (Kęt)
- 1386 - Rakowicz (UBP)
- 1542 - Groskrepissehe (UBP)
- 1568 - Krebessehe (ZtM)
- 1692 - Gross Krebs (ZtM)
- 1888 - Rakowice (SG)
- 1945 - Gross Krebs (R)
- 1951 - Rakowiec (R)
- inne spotykane formy (Crebisse, Kirbisse, Crebissehe, Crebsse, Krebssee, Kirbissee, Groß Kirbissee, Groß Krebs, Duże Rakowo)
Ludność
Rok | Liczba mieszkańców |
---|
1864 | 1358 |
---|---|
1885 | 1166 |
1905 | 1091 |
1910 | 1062 |
1939 | 1031 |
1970 | 867 |
2000 | 1034 |
2007 | 1279 |
Zobacz też
Wykaz miejscowości powiatu kwidzyńskiego
Źródła
- Kwidzyn. Z dziejów miasta i okolic 1982
- Przewodnik po Powiślu. Powiat Kwidzyński 2007
- http://www.westpreussen.de/
- Monitor Polski - Rocznik 1946 Nr 142
|