Mikołaj Wodka

Z Kwidzynopedia - encyklopedia e-kwidzyn
Wersja Rachel (dyskusja | edycje) z dnia 12:21, 17 sty 2010
(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)

Mikołaj Wodka urodził się w Kwidzynie, najprawdopodobniej w 1442 roku. Jego ojciec Grzegorz był niezbyt zamożnym mieszczaninem. O polskim pochodzeniu Mikołaja Wodki świadczy nie tylko brzmienie jego nazwiska, lecz przede wszystkim jego deklaracje, podpisy oraz nazwania zawierające stale łacińską nazwę miejsca pochodzenia i obrany przydomek: Nikolaus de Insula Marie Polonus.

Po ukończeniu szkoły katedralnej w Kwidzynie w 1462 roku rozpoczął studia na Akademii Krakowskiej, gdzie został zapisany jako „Nicolaus Gregory de Qedzino”. Inni kwidzyńscy studenci Akademii z tego czasu to:

Johannes Andree de Marienwerder i Casper Johannis Gobener de Marischen Werder. Żadnego z tej trójki nie ma w wykazach absolwentów Akademii.

Wśród zawartych w Krakowie znajomości ważna była zażyłość Wodki z toruńczykiem Łukaszem Waczenrode, rodzonym wujem Mikołaja Kopernika, późniejszym biskupem warmińskim. Wodka spotkał się z nim w 1476 roku w Bolonii, już ze stopniem magistra, podobnie jak on w roli wykładowcy. Wodka wykładał astronomię i astrologię a jego specjalnością była gnomonika (sztuka sporządzania zegarów słonecznych).

W Bolonii ukończył także studia medyczne i został dyplomowanym medykiem.

W latach 1479 – 1480 był rektorem zapisanym w rotułach uniwersytetu bolońskiego jako „D.M. Nikolaus de Insula Maria Polonus”. W tym okresie Wodka otrzymuje katedrę młodszego astronoma. Pod koniec 1480 roku przenosi się do Rzymu, a w 1481 roku przebywa w Urbino, gdzie na dworze książąt Fryderyka i Oktawiana gromadzili się liczni humaniści. W czasie pobytu we Włoszech Wodka dodaje sobie przydomek Abstemius (wstrzemięźliwy), z którym wraca do Polski.

Od 1491 roku osiada we Włocławku, gdzie w tamtejszej kapitule spełnia funkcję kanonika-medyka. Dał się poznać jako lekarz ratujący życie ofiarom szarlatanów medycznych.

We Włocławku przebywa wówczas 17 letni Mikołaj Kopernik pobierający w tamtejszej szkole katedralnej nauki u „tamtejszych kanoników”. Umieścił go tam jego wuj biskup Waczenrode, przyjaciel Wodki.

Istnieją świadectwa, że to Mikołaj Wodka „zaledwo 17-letniego wówczas Kopernika, już przed jego wstąpieniem na Uniwersytet krakowski, przez bliższe z nim obcowanie i wpływ osobisty do pięknej sztuki gwiaździarskiej niejako pociągnął i trwale dla niej pozyskał.”

Materialnym śladem bliskiego związku Mikołaja Wodki z historią myśli i twórczości jednego z największych uczonych ludzkości jest zegar słoneczny na katedrze we Włocławku. Wprawdzie tradycja przypisuje ten zegar Kopernikowi, to trudno się zgodzić z tezą, że młody podopieczny kanonika Wodki będącego europejskim autorytetem w gnomonice samodzielnie konstruuje zegar, który wskazywał nie tylko każdorazową godzinę dnia, lecz także, czego gdzie indziej się nie spotyka, pokazywał znak zodiaku, w którym znajduje się aktualnie słońce, a ponadto: ile godzin jasności dziennej zawiera którykolwiek dzień roku. Znając młodzieńcze zainteresowanie Kopernika do rysunku, można ograniczyć jego autorstwo w tym dziele do malatury znaków zodiaku.

Raz jeszcze wyjeżdża do Krakowa i umiera prawdopodobnie w 1494 roku.

Bibliografia

  • Birkenmajer L. A. "Mikołaj Wodka z Kwidzyna, zwany Abstemius, lekarz i astronom XV-go stulecia", Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu, 1926, r. 33.