Kwidzyn
(→Ronda) |
|||
(Nie pokazano 26 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
Linia 14: | Linia 14: | ||
== Historia == | == Historia == | ||
− | Pomezańskie grodzisko o nazwie Kwedis (w zapisach kronikarskich wymieniana jako Quedin, Queden) istniało w XI wieku. Najprawdopodobniej zostało zniszczone podczas walk toczonych na tych terenach. Osada, została ponownie założona przez [[zakon krzyżacki]] w [[1233]] r. Gród otrzymał prawa miejskie po lokacji na [[Prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]] w [[1233]] lub | + | Pomezańskie grodzisko o nazwie Kwedis (w zapisach kronikarskich wymieniana jako Quedin, Queden) istniało w XI wieku. Najprawdopodobniej zostało zniszczone podczas walk toczonych na tych terenach. Osada, została ponownie założona przez [[zakon krzyżacki]] w [[1233]] r. Gród otrzymał prawa miejskie po lokacji na [[Prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]] w [[1233]] lub 1235 roku. Miasto zostało zniszczone podczas walk prusko - krzyżackich w [[1243]] roku. Odbudowane przez Krzyżaków. W latach 1285 - 1587 stolica [[Kapituła Pomezańska|biskupstwa pomezańskiego]]. Ponowna lokacja miasta miała miejsce w 1336 roku, od tego roku oficjalna nazwa miasta brzmiała ''Marienwerder''. W 1440 roku powstał tu [[Związek Pruski]]. |
− | Po wojnie trzynastoletniej ([[1466]]) pozostał przy Prusach jako polskie lenno. Od | + | |
+ | Po wojnie trzynastoletniej ([[1466]]) pozostał przy Prusach jako polskie lenno. Od 1772 roku siedziba departamentu, od 1818 [[Regencja Kwidzyńska|regencji]] w prowincji [[Prusy Zachodnie]]. W 1920 roku odbył się tutaj [[Plebiscyt na Warmii i Mazurach|plebiscyt]], w wyniku którego pozostał w granicach Niemiec, tym razem jako siedziba regencji zachodniopruskiej w [[Prusy Wschodnie|Prusach Wschodnich]]. W 1930 roku miało miejsce nad Marienwerder niecodzienne zdarzenie. Dnia 24 sierpnia 1930 r. mieszkańcy miasta mogli być świadkiem historycznego przelotu nad miastem sterowca "[http://pl.wikipedia.org/wiki/Sterowiec_LZ_127_Graf_Zeppelin LZ-127 Graf Zeppelin]." Był to prawdopodobnie jeden z wielu, pokazowych lotów które sterowiec wykonywał w tym okresie po Niemczech. W roku 1935 zlikwidowano [[Cmentarz żydowski przy ul. Kościuszki w Kwidzynie|cmentarz żydowski]] przy ulicy [[Ulica Grudziądzka w Kwidzynie|Grudziądzkiej]]. 30 stycznia 1945 roku opustoszały Kwidzyn został zajęty bez walki przez Armię Radziecką i zamieniony w szpital polowy dla ok. 20 tys. rannych. Rosjanie, opuszczając miasto, spalili zabytkowe Stare Miasto wraz z [[Ratusz w Kwidzynie|ratuszem]]. Od 1945 roku w granicach Polski. W Kwidzynie zachowała się spora część autochtonicznej ludności polskiej, jednak większą część mieszkańców stanowili repatrianci z Grodna. Po przejęciu miasta przez administrację polską wypalone kamienice zostały rozebrane, a uzyskane w ten sposób cegły zostały wykorzystane do odbudowy Warszawy. | ||
Po wojnie zmiana dotychczasowej nazwy ''Marienwerder'' na '''Kwidzyn''' ustalona została Rozporządzeniem Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946r. (Monitor Polski Nr 044, poz. 085). | Po wojnie zmiana dotychczasowej nazwy ''Marienwerder'' na '''Kwidzyn''' ustalona została Rozporządzeniem Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946r. (Monitor Polski Nr 044, poz. 085). | ||
− | Od | + | Od 1999 roku miasto powiatowe w województwie pomorskim. 23 września 2007 roku wybuchł wielki [[Pożar Urzędu Miejskiego|pożar]] [[Urząd Miejski w Kwidzynie|Urzędu Miasta]] i [[Starostwo Powiatowe w Kwidzynie|Starostwa]] w Kwidzynie. |
== Gospodarka == | == Gospodarka == | ||
Linia 26: | Linia 27: | ||
* amerykański koncern przemysłu papierniczego [[International Paper-Kwidzyn|International Paper-Kwidzyn Sp.z o.o. ]] | * amerykański koncern przemysłu papierniczego [[International Paper-Kwidzyn|International Paper-Kwidzyn Sp.z o.o. ]] | ||
− | * znaczący, amerykański producent w branży elektronicznej | + | * znaczący, amerykański producent w branży elektronicznej Jabil Circuit Poland Sp. z o.o. |
* polski lider branży injection moulding, europejski zakład przetwarzania tworzyw sztucznych FPP Kwidzyn Sp.z o.o | * polski lider branży injection moulding, europejski zakład przetwarzania tworzyw sztucznych FPP Kwidzyn Sp.z o.o | ||
* producent wyrobów drewnianych PPH TOR-PAL Sp. z o.o. | * producent wyrobów drewnianych PPH TOR-PAL Sp. z o.o. | ||
Linia 42: | Linia 43: | ||
==Zabytki== | ==Zabytki== | ||
− | Przed II wojną światową w Kwidzynie istniała dzielnica Starego Miasta z ratuszem i kamienicami podcieniowymi. Obecnie, z zabytków Starego Miasta, zachowały się: | + | Przed II wojną światową w Kwidzynie istniała dzielnica Starego Miasta z ratuszem i kamienicami podcieniowymi. Obecnie, z zabytków [[Stare Miasto w Kwidzynie|Starego Miasta]], zachowały się: |
*'''zespół zamkowo-katedralny:''' | *'''zespół zamkowo-katedralny:''' | ||
− | **'''[[Zamek w Kwidzynie|zamek]]''' kapituły [[Pomezania|pomezańskiej]] wzorowany na zamkach krzyżackich. Jego budowę rozpoczęto w roku | + | **'''[[Zamek w Kwidzynie|zamek]]''' kapituły [[Pomezania|pomezańskiej]] wzorowany na zamkach krzyżackich. Jego budowę rozpoczęto w roku 1322 a ukończono w drugiej połowie XIV wieku. Skrzydła południowe i zachodnie zostały rozebrane w końcu XVIII w. |
**'''[[Katedra w Kwidzynie|katedra]]''' (Kościół św. Jana Ewangelisty) z XIII i XIV wieku. | **'''[[Katedra w Kwidzynie|katedra]]''' (Kościół św. Jana Ewangelisty) z XIII i XIV wieku. | ||
− | **cela przykościelna w której ostatni rok życia spędziła błogosławiona [[Dorota z Mątowów]]. | + | **cela przykościelna, w której ostatni rok życia spędziła błogosławiona [[Dorota z Mątowów]]. |
*fragmenty murów miejskich z XIV w. | *fragmenty murów miejskich z XIV w. | ||
− | *ruiny wieży ratusza z XIV w., rozbudowywanego w XIX i zniszczonego w czasie wojny | + | *ruiny wieży [[Ratusz w Kwidzynie|ratusza]] z XIV w., rozbudowywanego w XIX i zniszczonego w czasie wojny |
− | *tzw. | + | *tzw. [[Pałac Fermora]] z lat 1757-1763, rozbudowany na siedzibę władz [[Regencja Kwidzyńska|regencji]] w XIX w., z płaskorzeźbionym fryzem z 1802 |
− | *dawny szpital św. Jerzego z XVIII w., przebudowany w latach 1859-60 | + | *dawny [[Szpital św. Jerzego|szpital św. Jerzego]] z XVIII w., przebudowany w latach 1859-60 |
− | *budynek Wyższego Sądu Ziemskiego z lat 1798-1800 | + | *budynek [[Sąd Ziemski|Wyższego Sądu Ziemskiego]] z lat 1798-1800 |
*domy klasycystyczne z około 1800 | *domy klasycystyczne z około 1800 | ||
*spichlerz szachulcowy z początku XIX w. | *spichlerz szachulcowy z początku XIX w. | ||
*[[Stara synagoga w Kwidzynie|dawna synagoga]] z lat 1830-32 | *[[Stara synagoga w Kwidzynie|dawna synagoga]] z lat 1830-32 | ||
− | *dawne Gimnazjum Królewskie z lat 1835-38 i 1873 | + | *dawne [[Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 im. Stanisława Staszica w Kwidzynie|Gimnazjum Królewskie]] z lat 1835-38 i 1873 |
− | *kościół Św. Trójcy z lat 1846-1858 zbudowany w tzw. stylu arkadowym (''Rundbogenstil'') wg projektu [ | + | *kościół [[Parafia pw. Świętej Trójcy w Kwidzynie|Św. Trójcy]] z lat 1846-1858 zbudowany w tzw. stylu arkadowym (''Rundbogenstil'') wg projektu [http://pl.wikipedia.org/wiki/Karl_Friedrich_Schinkel| K. F. Schinkla] |
*dawna siedziba Zachodniopruskiego Ziemstwa Kredytowego z lat 1864-66, rozbudowana w 1879, w 1920 roku siedziba Komisji Plebiscytowej, obecnie sąd rejonowy | *dawna siedziba Zachodniopruskiego Ziemstwa Kredytowego z lat 1864-66, rozbudowana w 1879, w 1920 roku siedziba Komisji Plebiscytowej, obecnie sąd rejonowy | ||
− | *neogotycki zespół koszar wojskowych z lat 1877-79 (budynek sztabu, koszary, wartownia, hala sportowa, ujeżdżalnia, magazyn) | + | *neogotycki zespół [[Królewska Szkoła Podoficerska|koszar wojskowych]] z lat 1877-79 (budynek sztabu, koszary, wartownia, hala sportowa, ujeżdżalnia, magazyn) |
*kaplica metodystów z końca XIX w. | *kaplica metodystów z końca XIX w. | ||
− | *kaplica staroluterańska (obecnie rzym.-kat.) z końca XIX w. | + | *[[Kaplica Adoracyjna pw. Św. Ojca Pio|kaplica staroluterańska]] (obecnie rzym.-kat.) z końca XIX w. |
*spichlerze murowane z XIX w. | *spichlerze murowane z XIX w. | ||
*kamienice i domy z okresu od końca XIX do początku XX w. | *kamienice i domy z okresu od końca XIX do początku XX w. | ||
*budynek dawnego Urzędu Finansowego z końca XIX w. | *budynek dawnego Urzędu Finansowego z końca XIX w. | ||
− | *neogotycka poczta z lat 1911-13 | + | *neogotycka [["Poczta Polska" Urząd Pocztowy Kwidzyn 1|poczta]] z lat 1911-13 |
*zespół zabudowy dawnej Królewskiej [[Stadnina Koni przy ul. Miłosnej|Stadniny Koni]] z lat 1907-10 (przy [[Ulica Miłosna w Kwidzynie|ul. Miłosnej]]) | *zespół zabudowy dawnej Królewskiej [[Stadnina Koni przy ul. Miłosnej|Stadniny Koni]] z lat 1907-10 (przy [[Ulica Miłosna w Kwidzynie|ul. Miłosnej]]) | ||
*<b>Urząd Miasta z lat 1918-25. <br>Wieczorem, 23 września 2007 roku poddasze gmachu zostało zniszczone wskutek pożaru.</b> | *<b>Urząd Miasta z lat 1918-25. <br>Wieczorem, 23 września 2007 roku poddasze gmachu zostało zniszczone wskutek pożaru.</b> | ||
− | *budynki z okresu międzywojennego: konsulat Polski (ob. przedszkole), Gimnazjum Polskie z lat 1934-36, szkoła zawodowa (ob. szkoła podstawowa) | + | *budynki z okresu międzywojennego: [[Konsulat Polski w Kwidzynie|konsulat Polski]] (ob. przedszkole), [[I Liceum Ogólnokształcące im. Władysława Gębika d. Polskie Gimnazjum w Kwidzynie|Gimnazjum Polskie]] z lat 1934-36, szkoła zawodowa (ob. szkoła podstawowa) |
− | *W murach katedry najprawdopodobniej odkryto szczątki | + | *W murach katedry najprawdopodobniej odkryto szczątki [[Krypta mistrzów krzyżackich|trzech mistrzów]] [[Zakon krzyżacki|zakonu krzyżackiego]] |
== Komunikacja i transport == | == Komunikacja i transport == | ||
Linia 83: | Linia 84: | ||
Kwidzyńską komunikację miejską charakteryzuje duża liczba rond. Niektóre z nich to: | Kwidzyńską komunikację miejską charakteryzuje duża liczba rond. Niektóre z nich to: | ||
− | |||
− | |||
− | |||
* '''[[Rondo 3 Maja w Kwidzynie|Rondo 3 Maja]]''' | * '''[[Rondo 3 Maja w Kwidzynie|Rondo 3 Maja]]''' | ||
− | * '''[[Rondo | + | * '''[[Rondo Kresowiaków w Kwidzynie|Rondo Kresowiaków]]''' |
− | * '''Rondo | + | * '''[[Rondo Alfonsa Lemańskiego Kwidzynie|Rondo im. Alfonsa Lemańskiego]]''' |
+ | * '''[[Rondo Miasta Bar - Ukraina w Kwidzynie|Rondo Miasta Bar - Ukraina]]''' | ||
+ | * '''[[Rondo Miasta Celle - Niemcy w Kwidzynie|Rondo Miasta Celle - Niemcy]]''' | ||
+ | * '''[[Rondo Miasta Olofström - Szwecja w Kwidzynie|Rondo Miasta Olofström - Szwecja]]''' | ||
* '''[[Rondo Papieża Jana Pawła II w Kwidzynie|Rondo im. Jana Pawła II]]''' | * '''[[Rondo Papieża Jana Pawła II w Kwidzynie|Rondo im. Jana Pawła II]]''' | ||
* '''[[Rondo Piastowskie w Kwidzynie|Rondo Piastowskie]]''' | * '''[[Rondo Piastowskie w Kwidzynie|Rondo Piastowskie]]''' | ||
− | * '''[[Rondo im. Generała Stefana Grota | + | * '''[[Rondo Pod Zegarem w Kwidzynie|Rondo Pod Zegarem]]''' |
+ | * '''[[Rondo Rodła w Kwidzynie|Rondo Rodła]]''' | ||
+ | * '''[[Rondo Solidarności w Kwidzynie|Rondo Solidarności]]''' | ||
+ | * '''[[Rondo Generała Stefana Roweckiego - Grota w Kwidzynie|Rondo im. Generała Stefana Grota - Roweckiego]] | ||
+ | * '''[[Rondo Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Kwidzynie|Rondo im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego]]''' | ||
+ | |||
Kilka rond nie posiada jeszcze nazw: | Kilka rond nie posiada jeszcze nazw: | ||
* Rondo na skrzyżowaniu ulic: [[Ulica Toruńska w Kwidzynie|Toruńskiej]], [[Ulica Łużycka w Kwidzynie|Łużyckiej]] i [[Ulica Południowa w Kwidzynie|Południowej]] | * Rondo na skrzyżowaniu ulic: [[Ulica Toruńska w Kwidzynie|Toruńskiej]], [[Ulica Łużycka w Kwidzynie|Łużyckiej]] i [[Ulica Południowa w Kwidzynie|Południowej]] | ||
− | * | + | * Rondo u zbiegu ulic: [[Ulica Fryderyka Chopina w Kwidzynie|Chopina]] i [[Ulica Józefa Piłsudskiego w Kwidzynie|Piłsudskiego]] |
+ | * Rondo u zbiegu ulic: [[Ulica Fryderyka Chopina w Kwidzynie|Chopina]] i [[Ulica Mikołaja Kopernika w Kwidzynie|Kopernika]] | ||
+ | * Rondo u zbiegu ulic: [[Ulica Adama Mickiewicza w Kwidzynie|Mickiewicza]] i [[Ulica Wschodnia w Kwidzynie|Wschodniej]] | ||
+ | * Rondo przy ulicy [[Ulica Miłosna w Kwidzynie|Miłosnej]], wyjazd z Kwidzyna w stronę Grudziądza. | ||
+ | * Rondo na terenie dawnej [[Królewska Szkoła Podoficerska|jednostki wojskowej]] przy ulicy [[Ulica 11 Listopada w Kwidzynie|11-go Listopada]]. | ||
== Dzielnice i osiedla == | == Dzielnice i osiedla == | ||
Linia 126: | Linia 136: | ||
* [[Mikołaj Wodka]] (1442-1494) - zwany Abstemiusem, lekarz i astronom | * [[Mikołaj Wodka]] (1442-1494) - zwany Abstemiusem, lekarz i astronom | ||
− | * [[Hans Jakob von Auerswald]] (1757-1833) - ochmistrz Królestwa Prus, Nadprezydent Prus Zachodnich, Wschodnich i Litwy | + | * [[Hans Jakob von Auerswald]] (1757-1833) - ochmistrz Królestwa Prus, Nadprezydent Prus Zachodnich, Wschodnich i Litwy |
+ | |||
+ | * [[Ida von der Groeben]] (von der Auerswald) (1791-1868) - pruska pietystka i pisarka | ||
* [[Hans Adolf Erdmann von Auerswald]] (1792-1848) - pruski generał i polityk | * [[Hans Adolf Erdmann von Auerswald]] (1792-1848) - pruski generał i polityk | ||
− | * [[Karl Ludwig Hencke (1793-1847) | + | * [[Karl Ludwig Hencke]] (1793-1847) - niemiecki astronom, odkrywca dwóch planetoid |
* [[Rudolf von Auerswald|Rudolf Ludwig Cäsar von Auerswald]] (1795-1866) - pruski urzędnik, polityk i premier Prus | * [[Rudolf von Auerswald|Rudolf Ludwig Cäsar von Auerswald]] (1795-1866) - pruski urzędnik, polityk i premier Prus | ||
Linia 137: | Linia 149: | ||
* [[Heinrich Jacob Heidenhain]] (1808-1868) - wybitny lekarz pruski | * [[Heinrich Jacob Heidenhain]] (1808-1868) - wybitny lekarz pruski | ||
+ | |||
+ | * [[Maria Hohenzollern - Hechingen]] (1808-1888) - księżna Hohenzollern | ||
* [[Theodor Dechend]] - notariusz Wyższego Sądu Krajowego w Marienwerder | * [[Theodor Dechend]] - notariusz Wyższego Sądu Krajowego w Marienwerder | ||
Linia 143: | Linia 157: | ||
* [[Ernst Kossak]] (1814-1880) - niemiecki dziennikarz XIXw. | * [[Ernst Kossak]] (1814-1880) - niemiecki dziennikarz XIXw. | ||
+ | |||
+ | * [[Heinrich von Hennig]] (1818-1869) - pruski polityk i ziemianin | ||
+ | |||
+ | * [[Julius Carl August von Hennig]] (1822-1877) - członek pruskiego parlamentu | ||
+ | |||
+ | * [[Richard Eduard John]] (1827-1889) - niemiecki notariusz, prawnik i kryminolog | ||
* [[Robert Giseke]] (1827-1890) - niemiecki poeta i prozaik | * [[Robert Giseke]] (1827-1890) - niemiecki poeta i prozaik | ||
+ | |||
+ | * [[Gustav Meissner]] (1830-1901) - niemiecki grafik, malarz pejzażysta | ||
* [[Rudolf Heidenhain]] (1834-1897) – niemiecki fizjolog XIXw. | * [[Rudolf Heidenhain]] (1834-1897) – niemiecki fizjolog XIXw. | ||
Linia 152: | Linia 174: | ||
* [[Gustav Cohn]] (1840-1919) - niemiecki ekonomista | * [[Gustav Cohn]] (1840-1919) - niemiecki ekonomista | ||
− | * [[Haenisch Nathalie (1842-?) | + | * [[Haenisch Nathalie]] (1842-?) - śpiewaczka operowa |
+ | |||
+ | * [[Eugen Windmüller]] (1842-1927) - niemiecki malarz rodzajowy i pejzażysta | ||
* [[Friedrich Jakob Heidenhain]] (1845-1912) - nauczyciel w gimnazjum w Kwidzynie | * [[Friedrich Jakob Heidenhain]] (1845-1912) - nauczyciel w gimnazjum w Kwidzynie | ||
+ | |||
+ | * [[Wilhelm Carl Räuber|Wilhelm Räuber]] (1849-1926) - niemiecki artysta malarz | ||
+ | |||
+ | * [[Arthur von Buddenbrock]] (1850-1929) - baron, właściciel ziemski i członek niemieckim Reichstagu | ||
+ | |||
+ | * [[Alfred Genzmer]] (1851-1912) - niemiecki chirurg i wykładowca uniwersytecki | ||
+ | |||
+ | * [[Ewald Genzmer]] (1856-1932) - niemiecki architekt i urbanista | ||
+ | |||
+ | * [[Arthur Kickton]] (1861-1944) – niemiecki architekt | ||
+ | |||
+ | * [[Ernst Tiede]] (1863-?) - niemiecki astrolog | ||
* [[Albert Kolbe]] (1871-1933) - burmistrz Stargardu Szczecińskiego | * [[Albert Kolbe]] (1871-1933) - burmistrz Stargardu Szczecińskiego | ||
Linia 161: | Linia 197: | ||
* [[Thuro Balzer]] (1882-1967) - malarz niemiecki | * [[Thuro Balzer]] (1882-1967) - malarz niemiecki | ||
+ | |||
+ | * [[Siegfried Rosenfeld]] (1874-1947) - niemiecki prawnik, polityk SPD | ||
* [[Kurt Rosenfeld]] (1877-1943) - niemiecki prawnik, polityk SPD, pruski minister sprawiedliwości | * [[Kurt Rosenfeld]] (1877-1943) - niemiecki prawnik, polityk SPD, pruski minister sprawiedliwości | ||
Linia 175: | Linia 213: | ||
* [[Kurt-Jürgen Freiherr von Lützow]] (1892–1961) - niemiecki generał z okresu II Wojny Światowej | * [[Kurt-Jürgen Freiherr von Lützow]] (1892–1961) - niemiecki generał z okresu II Wojny Światowej | ||
+ | |||
+ | * [[Ernst Lensky]] (1894-?) - absolwent Akademii Sztuk Pięknych w Królewcu | ||
* [[Piotr Połomski]] (1898-1979) - działacz narodowy i społeczny na Powiślu | * [[Piotr Połomski]] (1898-1979) - działacz narodowy i społeczny na Powiślu | ||
Linia 183: | Linia 223: | ||
* [[Rolf Lahr]] (1908-1985) - niemiecki dyplomata | * [[Rolf Lahr]] (1908-1985) - niemiecki dyplomata | ||
+ | |||
+ | * [[Tytus L Rosenberg]] (1974 - ) - ostatni Herbowny Rosenberg | ||
+ | |||
+ | * [[Leon Kauczor]] (1910-1981) - nauczyciel muzyki | ||
* [[Jan Mahutta]] (1911-1990) - powojenny, kwidzyński pedagog i działacz harcerstwa | * [[Jan Mahutta]] (1911-1990) - powojenny, kwidzyński pedagog i działacz harcerstwa | ||
Linia 189: | Linia 233: | ||
* [[Dieter Gütt]] (1924-1990) - niemiecki dziennikarz, redaktor radiowy i telewizyjny | * [[Dieter Gütt]] (1924-1990) - niemiecki dziennikarz, redaktor radiowy i telewizyjny | ||
+ | |||
+ | * [[Ernst Troch]] (1925-1996) - niemiecki malarz marynistyczny | ||
+ | |||
+ | * [[Dieter Beuermann]] (ur. 1938) - niemiecki wydawca | ||
+ | |||
+ | * [[Margret Middell]] (ur. 1940) - niemiecka artystka plastyk i grafik | ||
* [[Hardy Rodenstock]] (ur. 1941) - menadżer muzyczny, kolekcjoner i koneser win | * [[Hardy Rodenstock]] (ur. 1941) - menadżer muzyczny, kolekcjoner i koneser win | ||
− | * [[Wojciech Belon]] – piosenkarz i poeta, urodzony w Kwidzynie | + | * [[Wojciech Belon]] (1952-1985) – piosenkarz i poeta, urodzony w Kwidzynie 14 marca 1952 roku |
* [[Jacek Borcuch]] – aktor, reżyser, absolwent [[I Liceum Ogólnokształcące im. Władysława Gębika d. Polskie Gimnazjum w Kwidzynie|I LO w Kwidzynie]], następnie filozofii Uniwersytetu Warszawskiego i aktorstwa na Akademii Teatralnej w Warszawie, urodzony w Kwidzynie | * [[Jacek Borcuch]] – aktor, reżyser, absolwent [[I Liceum Ogólnokształcące im. Władysława Gębika d. Polskie Gimnazjum w Kwidzynie|I LO w Kwidzynie]], następnie filozofii Uniwersytetu Warszawskiego i aktorstwa na Akademii Teatralnej w Warszawie, urodzony w Kwidzynie | ||
Linia 233: | Linia 283: | ||
* [[I Liceum Ogólnokształcące im. Władysława Gębika d. Polskie Gimnazjum w Kwidzynie|I Liceum Ogólnokształcące im. dr Władysława Gębika (dawne Polskie Gimnazjum)]] | * [[I Liceum Ogólnokształcące im. Władysława Gębika d. Polskie Gimnazjum w Kwidzynie|I Liceum Ogólnokształcące im. dr Władysława Gębika (dawne Polskie Gimnazjum)]] | ||
* [[II Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Wyspiańskiego w Kwidzynie|II Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Wyspiańskiego]] | * [[II Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Wyspiańskiego w Kwidzynie|II Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Wyspiańskiego]] | ||
− | * Społeczne Liceum Ogólnokształcące im. Polskich Noblistów | + | * [[Społeczne Liceum Ogólnokształcące im. Polskich Noblistów w Kwidzynie|Społeczne Liceum Ogólnokształcące im. Polskich Noblistów]] |
* [[Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 im. Stanisława Staszica w Kwidzynie|Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 im. Stanisława Staszica]] | * [[Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 im. Stanisława Staszica w Kwidzynie|Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 im. Stanisława Staszica]] | ||
* [[Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 im. Marii Skłodowskiej-Curie w Kwidzynie|Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 im. Marii Skłodowskiej-Curie]] | * [[Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 im. Marii Skłodowskiej-Curie w Kwidzynie|Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 im. Marii Skłodowskiej-Curie]] | ||
Linia 243: | Linia 293: | ||
* [[Gimnazjum nr 1 w Kwidzynie|Gimnazjum nr 1]] | * [[Gimnazjum nr 1 w Kwidzynie|Gimnazjum nr 1]] | ||
* [[Gimnazjum nr 2 im. Armii Krajowej]] | * [[Gimnazjum nr 2 im. Armii Krajowej]] | ||
− | * Gimnazjum nr 3 | + | * [[Gimnazjum nr 3 w Kwidzynie|Gimnazjum nr 3]] |
− | * Społeczne | + | * [[Społeczne Gimnazjum i Liceum im. Polskich Noblistów w Kwidzynie|Społeczne Gimnazjum i Liceum im. Polskich Noblistów]] |
===Szkoły podstawowe=== | ===Szkoły podstawowe=== | ||
− | * Szkoła Podstawowa nr 2 im. mjra Henryka Sucharskiego | + | * [[Szkoła Podstawowa nr 2 im. mjra Henryka Sucharskiego w Kwidzynie|Szkoła Podstawowa nr 2 im. mjra Henryka Sucharskiego]] |
* [[Szkoła Podstawowa nr 4 im. Adama Mickiewicza w Kwidzynie|Szkoła Podstawowa nr 4 im. Adama Mickiewicza]] | * [[Szkoła Podstawowa nr 4 im. Adama Mickiewicza w Kwidzynie|Szkoła Podstawowa nr 4 im. Adama Mickiewicza]] | ||
* [[Szkoła Podstawowa nr 5 im. Zjednoczonej Europy w Kwidzynie|Szkoła Podstawowa nr 5 im. Zjednoczonej Europy]] | * [[Szkoła Podstawowa nr 5 im. Zjednoczonej Europy w Kwidzynie|Szkoła Podstawowa nr 5 im. Zjednoczonej Europy]] | ||
* [[Szkoła Podstawowa nr 6 im. Władysława Gębika w Kwidzynie|Szkoła Podstawowa nr 6 im. dr Władysława Gębika]] | * [[Szkoła Podstawowa nr 6 im. Władysława Gębika w Kwidzynie|Szkoła Podstawowa nr 6 im. dr Władysława Gębika]] | ||
+ | * [[Społeczna Szkoła Podstawowa w Kwidzynie|Społeczna Szkoła Podstawowa]] | ||
===Przedszkola=== | ===Przedszkola=== | ||
Linia 320: | Linia 371: | ||
* [[Cmentarz katolicki przy ulicy Hallera w Kwidzynie|Cmentarz katolicki przy ulicy Hallera (przy szpitalu-zlikwidowany)]] | * [[Cmentarz katolicki przy ulicy Hallera w Kwidzynie|Cmentarz katolicki przy ulicy Hallera (przy szpitalu-zlikwidowany)]] | ||
* [[Cmentarz katolicki przy ulicy Grudziądzkiej w Kwidzynie|Cmentarz katolicki przy ulicy Grudziądzkiej (zlikwidowany)]] | * [[Cmentarz katolicki przy ulicy Grudziądzkiej w Kwidzynie|Cmentarz katolicki przy ulicy Grudziądzkiej (zlikwidowany)]] | ||
− | * [[Cmentarz przy ulicy Furmańskiej w Kwidzynie|Cmentarz przy ulicy Furmańskiej ( | + | * [[Cmentarz przy ulicy Furmańskiej w Kwidzynie|Cmentarz przy ulicy Furmańskiej (zamknięty)]] |
* [[Cmentarz żydowski w Kwidzynie|Cmentarz żydowski przy ulicy Kościuszki (zlikwidowany)]] | * [[Cmentarz żydowski w Kwidzynie|Cmentarz żydowski przy ulicy Kościuszki (zlikwidowany)]] | ||
+ | * [[Cmentarz przy ulicy Zamiejskiej w Kwidzynie|Cmentarz przy ulicy Zamiejskiej w Kwidzynie (zamknięty)]] | ||
+ | * [[Cmentarz przy ulicy Piastowskiej w Kwidzynie|Cmentarz przy ulicy Piastowskiej w Kwidzynie (zamknięty)]] | ||
* [[Cmentarz żołnierzy rosyjskich przy ulicy Południowej|Cmentarz żołnierzy rosyjskich przy ulicy Południowej (zlikwidowany)]] | * [[Cmentarz żołnierzy rosyjskich przy ulicy Południowej|Cmentarz żołnierzy rosyjskich przy ulicy Południowej (zlikwidowany)]] | ||
− | * [[Cmentarz | + | * [[Cmentarz Świętego Jerzego przy Placu Plebiscytowym w Kwidzynie|Cmentarz miejski Świętego Jerzego przy Placu Plebiscytowym (zlikwidowany)]] |
+ | * [[Cmentarz żołnierzy radzieckich przy ulicy Sportowej]] | ||
== Sport == | == Sport == | ||
Linia 336: | Linia 390: | ||
* piłka ręczna - kobiety - '''MMTS Kwidzyn - zespół I Ligi w sezonie 2007/2008''' | * piłka ręczna - kobiety - '''MMTS Kwidzyn - zespół I Ligi w sezonie 2007/2008''' | ||
===Piłka nożna=== | ===Piłka nożna=== | ||
− | * piłka nożna - mężczyźni - [[KKS Rodło Kwidzyn]] - zespół | + | * piłka nożna - mężczyźni - [[KKS Rodło Kwidzyn]] - zespół V ligi gdańskiej 2 gr. w sezonie 2011/2012 |
+ | * piłka nożna - mężczyźni - [[MKS Zawisza]] - zespół V ligi gdańskiej 2 gr. w sezonie 2011/2012 | ||
+ | |||
===Inne=== | ===Inne=== | ||
* lekkoatletyka - [[Kwidzyński Klub Lekkoatletyczny RODŁO|KKL Rodło Kwidzyn]] | * lekkoatletyka - [[Kwidzyński Klub Lekkoatletyczny RODŁO|KKL Rodło Kwidzyn]] |
Aktualna wersja na dzień 02:27, 4 lut 2017
UNIQ4f07e2973d4a920-googlemap-00000000-QINU |
Kwidzyn na mapie |
---|
Kwidzyn (niem. Marienwerder, łac. Quedin/Insula Sanctae Mariae, pol. Wyspa Panny Marii) - stolica Powiśla. Miasto i gmina w województwie pomorskim, w powiecie kwidzyńskim, położone nad rzeką Liwą, prawym dopływem Nogatu. Siedziba władz powiatu. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa elbląskiego.
Spis treści |
Historia
Pomezańskie grodzisko o nazwie Kwedis (w zapisach kronikarskich wymieniana jako Quedin, Queden) istniało w XI wieku. Najprawdopodobniej zostało zniszczone podczas walk toczonych na tych terenach. Osada, została ponownie założona przez zakon krzyżacki w 1233 r. Gród otrzymał prawa miejskie po lokacji na prawie chełmińskim w 1233 lub 1235 roku. Miasto zostało zniszczone podczas walk prusko - krzyżackich w 1243 roku. Odbudowane przez Krzyżaków. W latach 1285 - 1587 stolica biskupstwa pomezańskiego. Ponowna lokacja miasta miała miejsce w 1336 roku, od tego roku oficjalna nazwa miasta brzmiała Marienwerder. W 1440 roku powstał tu Związek Pruski.
Po wojnie trzynastoletniej (1466) pozostał przy Prusach jako polskie lenno. Od 1772 roku siedziba departamentu, od 1818 regencji w prowincji Prusy Zachodnie. W 1920 roku odbył się tutaj plebiscyt, w wyniku którego pozostał w granicach Niemiec, tym razem jako siedziba regencji zachodniopruskiej w Prusach Wschodnich. W 1930 roku miało miejsce nad Marienwerder niecodzienne zdarzenie. Dnia 24 sierpnia 1930 r. mieszkańcy miasta mogli być świadkiem historycznego przelotu nad miastem sterowca "LZ-127 Graf Zeppelin." Był to prawdopodobnie jeden z wielu, pokazowych lotów które sterowiec wykonywał w tym okresie po Niemczech. W roku 1935 zlikwidowano cmentarz żydowski przy ulicy Grudziądzkiej. 30 stycznia 1945 roku opustoszały Kwidzyn został zajęty bez walki przez Armię Radziecką i zamieniony w szpital polowy dla ok. 20 tys. rannych. Rosjanie, opuszczając miasto, spalili zabytkowe Stare Miasto wraz z ratuszem. Od 1945 roku w granicach Polski. W Kwidzynie zachowała się spora część autochtonicznej ludności polskiej, jednak większą część mieszkańców stanowili repatrianci z Grodna. Po przejęciu miasta przez administrację polską wypalone kamienice zostały rozebrane, a uzyskane w ten sposób cegły zostały wykorzystane do odbudowy Warszawy.
Po wojnie zmiana dotychczasowej nazwy Marienwerder na Kwidzyn ustalona została Rozporządzeniem Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946r. (Monitor Polski Nr 044, poz. 085).
Od 1999 roku miasto powiatowe w województwie pomorskim. 23 września 2007 roku wybuchł wielki pożar Urzędu Miasta i Starostwa w Kwidzynie.
Gospodarka
Kwidzyn jest miastem, na terenie którego znajduje się Specjalna Strefa Ekonomiczna. Funkcjonują w niej najważniejsze ośrodki przemysłowe w mieście, odgrywające dużą rolę w Polsce jak i w Europie. Na całym terenie miasta istnieje wiele ośrodków przemysłowych. Główne przedsiębiorstwa działające w Kwidzynie to przede wszystkim:
- amerykański koncern przemysłu papierniczego International Paper-Kwidzyn Sp.z o.o.
- znaczący, amerykański producent w branży elektronicznej Jabil Circuit Poland Sp. z o.o.
- polski lider branży injection moulding, europejski zakład przetwarzania tworzyw sztucznych FPP Kwidzyn Sp.z o.o
- producent wyrobów drewnianych PPH TOR-PAL Sp. z o.o.
- usługi konstrukcyjno-montażowe BE&K Europe Sp. z o.o.
- ośrodek produkcji podzespołów elektronicznych Lacroix Electronics Sp. z o.o.
- ośrodek przemysłu elektronicznego Plati Polska Sp. z o.o.
- środek produkcji opakowań styropianowych Knauf Pack Sp. z o.o.
- papiernicze Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe Kompap S.A
- ośrodek produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych B.M. Polska Sp. z o.o.
- Warmińskie Zakłady Przetwórstwa Owocowo-Warzywnego Kwidzyn Sp. z o.o.
- ośrodek przemysłu naftowego MODEX Sp. z o.o.
- Zakłady Elektroniki Motoryzacyjnej POLMO
- ośrodek produkcji napoi i win MIX S.A.
Zabytki
Przed II wojną światową w Kwidzynie istniała dzielnica Starego Miasta z ratuszem i kamienicami podcieniowymi. Obecnie, z zabytków Starego Miasta, zachowały się:
- zespół zamkowo-katedralny:
- zamek kapituły pomezańskiej wzorowany na zamkach krzyżackich. Jego budowę rozpoczęto w roku 1322 a ukończono w drugiej połowie XIV wieku. Skrzydła południowe i zachodnie zostały rozebrane w końcu XVIII w.
- katedra (Kościół św. Jana Ewangelisty) z XIII i XIV wieku.
- cela przykościelna, w której ostatni rok życia spędziła błogosławiona Dorota z Mątowów.
- fragmenty murów miejskich z XIV w.
- ruiny wieży ratusza z XIV w., rozbudowywanego w XIX i zniszczonego w czasie wojny
- tzw. Pałac Fermora z lat 1757-1763, rozbudowany na siedzibę władz regencji w XIX w., z płaskorzeźbionym fryzem z 1802
- dawny szpital św. Jerzego z XVIII w., przebudowany w latach 1859-60
- budynek Wyższego Sądu Ziemskiego z lat 1798-1800
- domy klasycystyczne z około 1800
- spichlerz szachulcowy z początku XIX w.
- dawna synagoga z lat 1830-32
- dawne Gimnazjum Królewskie z lat 1835-38 i 1873
- kościół Św. Trójcy z lat 1846-1858 zbudowany w tzw. stylu arkadowym (Rundbogenstil) wg projektu K. F. Schinkla
- dawna siedziba Zachodniopruskiego Ziemstwa Kredytowego z lat 1864-66, rozbudowana w 1879, w 1920 roku siedziba Komisji Plebiscytowej, obecnie sąd rejonowy
- neogotycki zespół koszar wojskowych z lat 1877-79 (budynek sztabu, koszary, wartownia, hala sportowa, ujeżdżalnia, magazyn)
- kaplica metodystów z końca XIX w.
- kaplica staroluterańska (obecnie rzym.-kat.) z końca XIX w.
- spichlerze murowane z XIX w.
- kamienice i domy z okresu od końca XIX do początku XX w.
- budynek dawnego Urzędu Finansowego z końca XIX w.
- neogotycka poczta z lat 1911-13
- zespół zabudowy dawnej Królewskiej Stadniny Koni z lat 1907-10 (przy ul. Miłosnej)
- Urząd Miasta z lat 1918-25.
Wieczorem, 23 września 2007 roku poddasze gmachu zostało zniszczone wskutek pożaru. - budynki z okresu międzywojennego: konsulat Polski (ob. przedszkole), Gimnazjum Polskie z lat 1934-36, szkoła zawodowa (ob. szkoła podstawowa)
- W murach katedry najprawdopodobniej odkryto szczątki trzech mistrzów zakonu krzyżackiego
Komunikacja i transport
Drogi
Przez miasto przebiega droga krajowa nr 55, prowadząca na północ do Malborka oraz na południe do Grudziądza, droga wojewódzka nr 21 prowadząca do Iławy. Mniejszą rolę odgrywa droga krajowa nr 90, wojewódzka 518 i 588. Droga wojewódzka nr 532 jest drogą kolejową, prowadzącą do stacji kolejowej Kwidzyn.
Ulice
Zobacz osobne hasło: Ulice Kwidzyna.
Ronda
Kwidzyńską komunikację miejską charakteryzuje duża liczba rond. Niektóre z nich to:
- Rondo 3 Maja
- Rondo Kresowiaków
- Rondo im. Alfonsa Lemańskiego
- Rondo Miasta Bar - Ukraina
- Rondo Miasta Celle - Niemcy
- Rondo Miasta Olofström - Szwecja
- Rondo im. Jana Pawła II
- Rondo Piastowskie
- Rondo Pod Zegarem
- Rondo Rodła
- Rondo Solidarności
- Rondo im. Generała Stefana Grota - Roweckiego
- Rondo im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego
Kilka rond nie posiada jeszcze nazw:
- Rondo na skrzyżowaniu ulic: Toruńskiej, Łużyckiej i Południowej
- Rondo u zbiegu ulic: Chopina i Piłsudskiego
- Rondo u zbiegu ulic: Chopina i Kopernika
- Rondo u zbiegu ulic: Mickiewicza i Wschodniej
- Rondo przy ulicy Miłosnej, wyjazd z Kwidzyna w stronę Grudziądza.
- Rondo na terenie dawnej jednostki wojskowej przy ulicy 11-go Listopada.
Dzielnice i osiedla
- Stare Miasto
- Zatorze I
- Zatorze II
- Hallera
- Piastowskie
- Spółdzielcze
- Nad Liwą
- Zacisze
- Bajkowe
- Radosna
- Bema
- Miłosna
Przyroda
Na obszarze miasta Kwidzyn znajdują się duże skupiska lasów mieszanych, w mniejszych ilościach liściastych i iglastych. Głównym wyróżnikiem miasta jest to, iż leży ono przy rzece Liwie (a także około 5 km od Wisły). Miasto znajduje się na skraju Doliny Dolnej Wisły i w Dolinie Kwidzyńskiej. Na terenie Kwidzyna istnieje Rezerwat przyrody Kwidzyńskie Ostnice.
Ludzie związani z Kwidzynem
- Hermann von Balk (1209-1239) - rycerz NMP, założyciel miasta
- Jan z Kwidzyna (1343-1417) - teolog katolicki, ksiądz krzyżacki
- Dorota z Mątowów (1347-1394) - rekluza, stygmatyczka
- Mikołaj Wodka (1442-1494) - zwany Abstemiusem, lekarz i astronom
- Hans Jakob von Auerswald (1757-1833) - ochmistrz Królestwa Prus, Nadprezydent Prus Zachodnich, Wschodnich i Litwy
- Ida von der Groeben (von der Auerswald) (1791-1868) - pruska pietystka i pisarka
- Hans Adolf Erdmann von Auerswald (1792-1848) - pruski generał i polityk
- Karl Ludwig Hencke (1793-1847) - niemiecki astronom, odkrywca dwóch planetoid
- Rudolf Ludwig Cäsar von Auerswald (1795-1866) - pruski urzędnik, polityk i premier Prus
- Alfred von Auerswald (1797-1870) - pruski polityk, minister spraw wewnętrznych
- Heinrich Jacob Heidenhain (1808-1868) - wybitny lekarz pruski
- Maria Hohenzollern - Hechingen (1808-1888) - księżna Hohenzollern
- Theodor Dechend - notariusz Wyższego Sądu Krajowego w Marienwerder
- Hermann von Dechend (1814-1890) - pierwszy prezes Niemieckiego Banku Rzeszy (Deutsche Reichsbank)
- Ernst Kossak (1814-1880) - niemiecki dziennikarz XIXw.
- Heinrich von Hennig (1818-1869) - pruski polityk i ziemianin
- Julius Carl August von Hennig (1822-1877) - członek pruskiego parlamentu
- Richard Eduard John (1827-1889) - niemiecki notariusz, prawnik i kryminolog
- Robert Giseke (1827-1890) - niemiecki poeta i prozaik
- Gustav Meissner (1830-1901) - niemiecki grafik, malarz pejzażysta
- Rudolf Heidenhain (1834-1897) – niemiecki fizjolog XIXw.
- Hermann Heinrich Friedrich Kolbe (1836-1883) - przewodniczącego Rady Miasta Marienwerder
- Gustav Cohn (1840-1919) - niemiecki ekonomista
- Haenisch Nathalie (1842-?) - śpiewaczka operowa
- Eugen Windmüller (1842-1927) - niemiecki malarz rodzajowy i pejzażysta
- Friedrich Jakob Heidenhain (1845-1912) - nauczyciel w gimnazjum w Kwidzynie
- Wilhelm Räuber (1849-1926) - niemiecki artysta malarz
- Arthur von Buddenbrock (1850-1929) - baron, właściciel ziemski i członek niemieckim Reichstagu
- Alfred Genzmer (1851-1912) - niemiecki chirurg i wykładowca uniwersytecki
- Ewald Genzmer (1856-1932) - niemiecki architekt i urbanista
- Arthur Kickton (1861-1944) – niemiecki architekt
- Ernst Tiede (1863-?) - niemiecki astrolog
- Albert Kolbe (1871-1933) - burmistrz Stargardu Szczecińskiego
- Ernst Paul Hermann Kolbe (1876-1945) - malarz, litograf i pejzażysta
- Thuro Balzer (1882-1967) - malarz niemiecki
- Siegfried Rosenfeld (1874-1947) - niemiecki prawnik, polityk SPD
- Kurt Rosenfeld (1877-1943) - niemiecki prawnik, polityk SPD, pruski minister sprawiedliwości
- Józef Krasnowolski (1879-1939) - malarz polski
- Friedrich Wagner-Poltrock (1883-1961) - niemiecki architekt, kreślarz, grafik i poeta
- Karl Goerdeler (1884-1945) - niemiecki prawnik, konserwatywny polityk, bojownik ruchu oporu przeciwko nazistom
- Fritz Goerdeler (1886-1945) - niemiecki prawnik, burmistrz Kwidzyna
- Tadeusz Odrowski (1891-1957) - prezes powiatowej Rady Ludowej w Kwidzynie
- Kurt-Jürgen Freiherr von Lützow (1892–1961) - niemiecki generał z okresu II Wojny Światowej
- Ernst Lensky (1894-?) - absolwent Akademii Sztuk Pięknych w Królewcu
- Piotr Połomski (1898-1979) - działacz narodowy i społeczny na Powiślu
- Władysław Gębik (1900-1986) - doktor nauk filozoficznych, pedagog, pisarz, literat
- Ida Siekmann (1902-1961) - pierwsza, śmiertelna ofiara muru berlińskiego
- Rolf Lahr (1908-1985) - niemiecki dyplomata
- Tytus L Rosenberg (1974 - ) - ostatni Herbowny Rosenberg
- Leon Kauczor (1910-1981) - nauczyciel muzyki
- Jan Mahutta (1911-1990) - powojenny, kwidzyński pedagog i działacz harcerstwa
- Alfons Teodor Lemański (1914-1997) - nauczyciel, kustosz muzeum w Kwidzynie
- Dieter Gütt (1924-1990) - niemiecki dziennikarz, redaktor radiowy i telewizyjny
- Ernst Troch (1925-1996) - niemiecki malarz marynistyczny
- Dieter Beuermann (ur. 1938) - niemiecki wydawca
- Margret Middell (ur. 1940) - niemiecka artystka plastyk i grafik
- Hardy Rodenstock (ur. 1941) - menadżer muzyczny, kolekcjoner i koneser win
- Wojciech Belon (1952-1985) – piosenkarz i poeta, urodzony w Kwidzynie 14 marca 1952 roku
- Jacek Borcuch – aktor, reżyser, absolwent I LO w Kwidzynie, następnie filozofii Uniwersytetu Warszawskiego i aktorstwa na Akademii Teatralnej w Warszawie, urodzony w Kwidzynie
- Maciej Lech Aksler – pilot i konstruktor
- Waldemar Baszanowski – polski sztangista, wielokrotny medalista olimpijski, mistrzostw świata i Europy
- Leszek Balcerowicz – ekonomista i polityk, były prezes Narodowego Banku Polskiego, Honorowy Obywatel Kwidzyna
- Janusz Lewandowski - europoseł i polityk, Honorowy Obywatel Kwidzyna
- Radosław Wojtaszek - szachowy arcymistrz, obecnie mieszka w Rakowcu k. Kwidzyna
- Krzysztof Kamiński - dziennikarz i artysta fotografik
- Włodzimierz Nahorny - polski muzyk jazzowy, pianista, saksofonista, kompozytor i aranżer
- Edward Hulewicz - polski piosenkarz estradowy, kompozytor, aranżer, dziennikarz muzyczny
- Marek Szulen - muzyk, kompozytor muzyki elektronicznej
- Daniel Bloom - właściwie: Daniel Borcuch. muzyk, kompozytor muzyki elektronicznej i filmowej (brat Jacka Borcucha)
- Jerzy Kosacz - działacz opozycyjny
- Jerzy Godzik - działacz samorządowy, Burmistrz Kwidzyna, poseł na Sejm RP, Starosta Kwidzyński
- Jerzy Kozdroń - radca prawny, polityk, przewodniczący Rady Miejskiej w Kwidzynie, poseł na Sejm RP
- Leszek Czarnobaj - Burmistrz Kwidzyna, Starosta Kwidzyński, v-ce Marszałek Województwa Pomorskiego
- Andrzej Krzysztofiak - działacz samorządowy, Burmistrz Kwidzyna
- Iwona Glinka - flecistka, absolwentka Akademii Muzycznej w Gdańsku, doktorantka na Uniwersytecie w Atenach
Edukacja
Szkoły średnie
- I Liceum Ogólnokształcące im. dr Władysława Gębika (dawne Polskie Gimnazjum)
- II Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Wyspiańskiego
- Społeczne Liceum Ogólnokształcące im. Polskich Noblistów
- Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 im. Stanisława Staszica
- Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 im. Marii Skłodowskiej-Curie
- Zespół Szkół Technicznych im. Mikołaja Kopernika
- Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 4
Gimnazja
- Gimnazjum nr 1
- Gimnazjum nr 2 im. Armii Krajowej
- Gimnazjum nr 3
- Społeczne Gimnazjum i Liceum im. Polskich Noblistów
Szkoły podstawowe
- Szkoła Podstawowa nr 2 im. mjra Henryka Sucharskiego
- Szkoła Podstawowa nr 4 im. Adama Mickiewicza
- Szkoła Podstawowa nr 5 im. Zjednoczonej Europy
- Szkoła Podstawowa nr 6 im. dr Władysława Gębika
- Społeczna Szkoła Podstawowa
Przedszkola
- Niepubliczne Przedszkole "Jedyneczka"
- Niepubliczne Przedszkole "Promyk"
- Niepubliczne Przedszkole "SMYK"
- Niepubliczne Przedszkole Ekologiczne
- Niepubliczne Przedszkole Nr 2 z Grupą Żłobkową
- Przedszkole Integracyjne
- Przedszkole Niepubliczne "Chatka Puchatka" z Grupą Żłobkową
- Przedszkole Niepubliczne "Radość" z Grupą Żłobkową
Inne
- Powiślańska Szkoła Wyższa
- Centrum Nauki i Biznesu "Żak"
- Szkolne Centrum Edukacyjno - Kulturalne ESCEK
- Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy
- Państwowa Szkoła Muzyczna
Życie kulturalne
Kwidzyńskie Centrum Kultury
- Czarna Sala
- Teatr Miejski
Scena Lalkowa im. Jana Wilkowskiego
Stowarzyszenie twórcze Scena Lalkowa imienia Jana Wilkowskiego w Kwidzynie,nurt off, profesjonalno-amatorski autorski teatr lalek. Działa od 2001 roku, jest m.in.
- organizatorem Międzynarodowego Festiwalu Miniatur Lalkowych ANIMO Kwidzyn,
- tworzy spektakle teatralne (zarówno dla widza dorosłego jak i dla milusińskich),
- pomaga młodym twórcom w rozwijaniu ich pasji (film, fotografia, muzyka, sztuki plastyczne, pisarstwo, publicystyka kulturalna,),
- działa na rzecz popularyzacji teatru lalek oraz rozwoju kulturalnego społeczności lokalnej.
Zamek w Kwidzynie
Muzeum Zamkowe w Kwidzynie ze stałymi ekspozycjami:
- Narzędzi kar i tortur (XVI-XVIII w.)
- Rzemiosła artystycznego ( XV-XX w.)
- Rzeźb barokowych z terenu Pomorza
- Sztuki i kultury materialnej regionu Dolnego Powiśla
- Przyrody Polski Północnej
Kościoły i Związki Wyznaniowe
Kościół katolicki
- Parafia Św. Jana Ewangelisty w Kwidzynie
- Parafia Św. Trójcy
- Parafia Św. Wojciecha, Biskupa i Męczennika w Kwidzynie
- Parafia Miłosierdzia Bożego
- Parafia Św. Brata Alberta Chmielowskiego
- Zakon Joannitów
- Zgromadzenie Zakonne Sióstr Benedyktynek Misjonarek
Inne wyznania
Cmentarze
- Cmentarz komunalny przy ulicy Malborskiej
- Cmentarz ewangelicki przy ulicy Hallera (zlikwidowany)
- Cmentarz katolicki przy ulicy Hallera (przy szpitalu-zlikwidowany)
- Cmentarz katolicki przy ulicy Grudziądzkiej (zlikwidowany)
- Cmentarz przy ulicy Furmańskiej (zamknięty)
- Cmentarz żydowski przy ulicy Kościuszki (zlikwidowany)
- Cmentarz przy ulicy Zamiejskiej w Kwidzynie (zamknięty)
- Cmentarz przy ulicy Piastowskiej w Kwidzynie (zamknięty)
- Cmentarz żołnierzy rosyjskich przy ulicy Południowej (zlikwidowany)
- Cmentarz miejski Świętego Jerzego przy Placu Plebiscytowym (zlikwidowany)
- Cmentarz żołnierzy radzieckich przy ulicy Sportowej
Sport
Kwidzyn poszczycić się może wysokim poziomem gry i sukcesami w różnych dziedzinach sportu. W mieście wybudowane są 3 duże hale miejskie z trybunami (na hali przy ulicy Mickiewicza swoje treningi i mecze rozgrywa II ligowa drużyna koszykarska MTS Basket Kwidzyn i ekstraligowa drużyna szczypiornistów MMTS Kwidzyn) oraz stadion miejski mieszczący 3 boiska z trybunami do piłki nożnej (na jednym swoje mecze rozgrywa KKS Rodło Kwidzyn), a także nowoczesne korty tenisowe, pole golfowe, boisko do gry w koszykówkę, lodowisko czynne w sezonie zimowym oraz pływalnię miejską (znajdującą się w części wschodniej miasta), będące własnością KCSiR. Na terenie całego miasta usytuowane są inne boiska i korty, które również są własnością KCSiR. Oprócz prowadzenia drużyn sportowych na poziomie szkolnym, wyróżniamy główne zespoły w dziedzinach:
Koszykówka
- piłka koszykowa - mężczyźni - MTS Basket Kwidzyn - zespół II Ligi w sezonie 2009/2010
Piłka ręczna
- piłka ręczna - mężczyźni - MMTS Kwidzyn - zespół Ekstraklasy w sezonie 2007/2008
- piłka ręczna - kobiety - MMTS Kwidzyn - zespół I Ligi w sezonie 2007/2008
Piłka nożna
- piłka nożna - mężczyźni - KKS Rodło Kwidzyn - zespół V ligi gdańskiej 2 gr. w sezonie 2011/2012
- piłka nożna - mężczyźni - MKS Zawisza - zespół V ligi gdańskiej 2 gr. w sezonie 2011/2012
Inne
- lekkoatletyka - KKL Rodło Kwidzyn
- podnoszenie ciężarów - LKS Nadwiślanin Kwidzyn
- sekcja pływacka - MTS Kwidzyn
- strzelectwo - Kwidzyński Klub Strzelecki VIS
Związki i stowarzyszenia
Miasto Kwidzyn należy do wielu znaczących stowarzyszeń w Polsce. Główne stowarzyszenia to:
- Związek Miast Polskich
- Polskie Zamki Gotyckie
- Towarzystwo Rozwoju Powiatu Kwidzyńskiego
- Stowarzyszenie Gmin Rzeczpospolitej Polskiej Euroregion Bałtyk
- Ogólnopolska Federacja Młodzieżowych Samorządów Lokalnych
Stowarzyszenia w Kwidzynie:
- Kwidzyńskie Towarzystwo Kulturalne
- Stowarzyszenie Promocji Medialnej e-Kwidzyn
- Stowarzyszenie Miłośników Malarstwa KONTRASTY
- Kwidzyńskie Towarzystwo Rowerowe
- Kwidzyński Klub Strzelecki VIS
Ciekawostki
Zapisy nazewnictwa
- 1233 - Quedin (ZtM)
- 1236 - Insula Sancte Marie (Perl)
- 1235 - de Quedina (PUB)
- 1236 - castrum quod dicitur paruum Quedin (CDPr)
- 1243 - insule de Quidino (PUB)
- 1250 - Insulam s. Marie (PUB)
- 1251 - Quidin (PUB)
- 1254 - castrum et civitas Insule S. Marie (PUB)
- 1264 - Quidinensis Episcopus (KDP)
- 1287 - Insula beate virginis (PUB)
- 1313 - Insula s. Marie (PUB)
- 1330 - Insula Sancte Marie (Woe)
- 1336 - Marienwerder (PUB)
- 1340 - Margenwerder, Merginwerder, Insula s. Marie (PUB)
- 1343 - Marienwerder (CDW)
- 1346 - Merginwerdir (PUB)
- 1454 - Quedzyn alias Marienwerder (Kęt)
- 1466 - Quidzyn alias Marienwerder (Woe)
- 1470 - Qwedzyn (UBP)
- 1513 - Quidzin (MRP)
- 1565 - do Kwidzyna (LMC I)
- 1687 - Kwidzyn (Woe)
- 1790 - Marienwerder (Srt)
- 1884 - Kwidzyn (SG)
- 1936 - Kwidzyn (Ar)
- 1941 - Marienwerder (NMS)
- 1951 - Kwidzyn (R)
Zobacz też
Wykaz miejscowości powiatu kwidzyńskiego
Źródła
- http://www.westpreussen.de/
- Monitor Polski - Rocznik 1946 Nr 044