Korzeniewo

Wersja z 22:11, 18 sie 2013

Korzeniewo (dawn. niem. Kurzebrack) - wieś sołecka położona w powiecie kwidzyńskim, w gminie Kwidzyn.

Historia

Stąd pochodzi znalezisko z okresu rzymskiego, które wskazuje na wczesne zasiedlenie części Żuławy Kwidzyńskiej lub przynajmniej na penetrację gospodarczą tego terenu. Natomiast początki osadnictwa średniowiecznego sięgają przełomu wieków XIV i XV.

Położenie przeprawy przez Wisłę przyczyniło się tutaj do rozwoju wsi miejskiej. Pola wydzierżawiono mieszczanom, ale trudności związane z częstymi powodziami sprawiały, że użytkowano je głównie jako pastwiska. Szczególnie duże szkody, nie tylko w Korzeniewie, wyrządziła powódź z 1682 roku.

W roku 1755 powstał tu port dla promów. Nabrzeża umocniono i ufortyfikowano. Mimo to wylew Wisły w 1786 roku przerwał umocnienia i wyrządził duże szkody. W latach 1808 - 1813 był w Korzeniewie most pontonowy strzeżony przez wojska francuskie. W roku 1813 przeprawę zdobyły wojska rosyjskie.

Do czasów współczesnych zachowały się pozostałości dawnego torowiska kwidzyńskiej kolejki wąskotorowej prowadzący na bocznicę wąskotorową, do rzecznego portu na Wiśle. Była to bocznica odchodząca od wybudowanej w 1901r linii wąskotorowej relacji Mareza-Pastwa. W porcie tym cumował m.in. prom kolei wąskotorowej kursujący na trasie Gniew-Janowo. Na szczycie wału okalającego port znajduje się dawny budynek bosmanatu portu wiślanego. W niedalekim sąsiedztwie portu zachowała się gospoda oraz budynek urzędu wodnego, oba obiekty pełnią dzisiaj rolę budynków mieszkalnych.

Rozwój przemysłu sprawił, że w 1828 roku wybudowano bitą szosę do portu w Korzeniewie. Przewóz państwowy ustanowiono w latach 1832 - 1834. Port stracił znaczenie po wybudowaniu mostu powyżej Korzeniewa, pod Grabówkiem. Pod koniec dziewiętnastego stulecia znajdowała się tu cegielnia. Z cegieł tych wybudowano kościół w Ryjewie o czym świadczy widoczna w murze cegła z napisem "D. Ziegelei Kurzebrak". W roku 1905 osadę zamieszkiwało 656, a w 1910 roku wieś liczyła 218,8 ha, mieszkało tu 666 osób.

W roku 1939 w Korzeniewie było 145 gospodarstw domowych zamieszkałych przez 495 osób.

Zmiana dotychczasowej nazwy Kurzebrack na Korzeniewo ustalona została Rozporządzeniem Ministrów Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 1 czerwca 1948r. (Monitor Polski nr 059, poz. 363).

Po drugiej wojnie światowej w Korzeniewie utworzono gminę wiejską. Pierwszymi organizatorami władzy i administracji państwowej byli tu: wójt Edmund Wiliński i sekretarz zarządu gminnego Wojciech Czajkowski. 31 grudnia 1951 roku Korzeniewo włączono do gminy Mareza. W roku 1952 powstała tu Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna „Zgoda”, prowadząca uprawę warzyw i hodowlę bydła. W latach sześćdziesiątych uruchomiono w Korzeniewie zakład przetwórczy warzyw i owoców kwidzyńskiej Spółdzielni Ogrodniczej „Nadwiślanka”. Także Gminna Spółdzielnia „SCh” rozbudowała swoją bazę zaopatrzenia i zbytu.

W 1973 roku w Korzeniewie ulokowano siedzibę Gromadzkiej Rady Narodowej. Jej przewodniczącymi byli: Józef Szwacki i Andrzej Cichocki.

W roku 1974 do miejscowej ośmioklasowej szkoły podstawowej, w której pracowało siedmiu nauczycieli, uczęszczało 106 uczniów.

W 1970 roku w Korzeniewie mieszkało 580 osób.

Przeprawa promowa w Korzeniewie czynna była do 2012r. Jej funkcjonowanie zakończyła udostępnienie w lipcu 2013r. przeprawa mostowa w miejscowości Lipianki.

Filmy

Teraźniejszość

Stan ludności na dzień 31 grudnia 2007: 668 osób

W Korzeniewie okresowo działa przeprawa promowa.

Ciekawostki

Budynek bosmanatu ukrywał w sobie mechanizm wodowskazu wskazujący poziom wody w Wiśle.

"W latach 40. XIX w. Prusacy prowadzili prace regulacyjne w Dolinie Dolnej Wisły. Zbudowali wtedy port rzeczny w Korzeniewie, a w nim wspomniany budynek kryjący mechanizmy wodowskazu. Na zachowanej do dziś wieżyczce znajdowała się okrągła wnęka podobna do tarczy ratuszowych zegarów (obecnie zabita deskami). Załogi holowników i barek płynących Wisłą mogły z daleka odczytywać wartości stanu wody, jaki pokazywała na wyskalowanej tarczy duża wskazówka. Wodowskaz działał mechanicznie; wskazania zmieniały się automatycznie w zależności od położenia pływaka w studzience znajdującej się we wnętrzu domku. Studzienka i basen portowy działały jak naczynia połączone, dzięki czemu pływak zawsze utrzymywał się na tym samym poziomie co woda w Wiśle. Wodowskaz przestał być potrzebny jeszcze przed II wojną światową. Niedawno obiekt został odnowiony z zewnątrz, choć nie jako turystyczna atrakcja. Jego drewniana konstrukcja i dość jaskrawy zielony kolor sprawiają, że z daleka przypomina nieco podlaskie cerkiewki i rzeczywiście jest coś na rzeczy; pełni funkcję kaplicy, tyle że kwidzyńskiej parafii rzymskokatolickiej."

Zapisy nazewnictwa

• 1540 - Kurze Brache (ZtM)
• 1790 - Kurzebrack (Srt)
• 1883 - Kurzebrak (SG)
• 1941 - Kurzebrack (NMS)
• 1951 - Korzeniewo (R)
• inne spotykane formy (Kurtzebrach, Kurzybrak)

Korzeniewo na starej pocztówce

• 

  Pocztówka z końca XIX w.

• 

  Pocztówka z 1930 roku

• 
• 
• 
• 
• 
• 

Port wiślany w Korzeniewie

• 

  Pozostałości dawnej bocznicy.

• 

  Przyczółek nieistniejącego wiaduktu.

• 

  Budynek dawnego bosmanatu w Korzeniewie.

• 

  Budynek dawnego urzędu wodnego w Korzeniewie.

• 

  Gospoda. Korzeniewo ul. Kwidzyńska 29 Fot. Drosik

• 

  Przebieg bocznicy kolejowej do portu w Korzeniewie.

• 

  Wiosna 2013r

• 

  "Zimujący" prom (wiosna 2013r)

• 

  Wiosna 2013r

• 

  Widok na most na Wiśle (wiosna 2013r)

• 

  Drogowskaz informujący o do przystani promowej w Korzeniewie. Ulica Hallera w Kwidzynie.

• 

  Drogowskaz informujący o do przystani promowej w Korzeniewie. Ulica Toruńska w Kwidzynie.

Zobacz też

Wykaz miejscowości powiatu kwidzyńskiego

Źródła

• Kwidzyn. Z dziejów miasta i okolic
• zbiory prywatne
• http://www.westpreussen.de/
• Monitor Polski - Rocznik 1948 Nr 059
• PolskaNiezwykla
• Mapy Prus Wschodnich