Górowychy
Agniesz-ka (dyskusja | edycje) m |
|||
| (Nie pokazano 6 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{|style="float:right; border: 1px solid grey; border-collapse:collapse; background:white;" border="1" cellspacing="0" cellpadding="5" | {|style="float:right; border: 1px solid grey; border-collapse:collapse; background:white;" border="1" cellspacing="0" cellpadding="5" | ||
| | | | ||
| − | <googlemap version="0.9" lat="53.777326" lon="19.200668" type="map" selector=" | + | <googlemap version="0.9" lat="53.777326" lon="19.200668" type="map" selector="yes" zoom="12"> |
(G) 53.793148, 19.216118, Górowychy | (G) 53.793148, 19.216118, Górowychy | ||
</googlemap> | </googlemap> | ||
| Linia 8: | Linia 8: | ||
|} | |} | ||
| − | '''Górowychy''' – (dawn. niem. ''Gross Sonnenberg'') - wieś w województwie pomorskim, w [[powiat kwidzyński|powiecie kwidzyńskim]], w [[Gmina Prabuty|gminie Prabuty]]. | + | '''Górowychy''' – (dawn. niem. ''Gross Sonnenberg''/''Sonnenberg in Westpr.'') - wieś w województwie pomorskim, w [[powiat kwidzyński|powiecie kwidzyńskim]], w [[Gmina Prabuty|gminie Prabuty]]. |
==Historia== | ==Historia== | ||
| − | Wieś sołecka położona w północnej części gminy, na północ od Prabut, na terenie falistym, z nielicznymi oczkami wodnymi. Ulokowana na wysokim brzegu rozciągającego się od południowego wschodu jeziora Dzierzgoń | + | Wieś sołecka położona w północnej części gminy, na północ od [[Prabuty|Prabut]], na terenie falistym, z nielicznymi oczkami wodnymi. Ulokowana na wysokim brzegu rozciągającego się od południowego wschodu jeziora Dzierzgoń. |
| − | + | ||
| − | + | ||
Pierwsza wzmianka o terenach Górowych (''bona Algaudas'') zamieszkanych przez Prusów pochodzi z 1260 roku. | Pierwsza wzmianka o terenach Górowych (''bona Algaudas'') zamieszkanych przez Prusów pochodzi z 1260 roku. | ||
| Linia 32: | Linia 30: | ||
W roku 1864 na 129 osób 12 było katolikami, a 117 ewangelikami. W tym czasie obszar wsi wynosił 1277 morgi. W latach 1885–1905 powierzchnia wsi wzrosła z 326 hektarów do 562,9 ha. | W roku 1864 na 129 osób 12 było katolikami, a 117 ewangelikami. W tym czasie obszar wsi wynosił 1277 morgi. W latach 1885–1905 powierzchnia wsi wzrosła z 326 hektarów do 562,9 ha. | ||
| + | Wieś posiadała szkołę jednoklasową. | ||
| + | |||
| + | W 1923 roku Górowychy zostały zelektryfikowane. W 1933 roku zaś wybudowano dwukilometrowy odcinek drogi łączący wieś z drogą do [[Prabuty|Prabut]]. | ||
| + | |||
| + | Rok 1928, to rok połączenia Górowych z [[Górowychy Małe|Górowychami Małymi]] i [[Antonin|Antoninem]] w jedną gminę liczącą w 1943 roku 300 mieszkańców w 50 gospodarstwach domowych, mającą łącznie 767 ha ziemi. | ||
| + | |||
| + | W 1943 roku Rosjanie po wkroczeniu do Górowych spalili tu szkołę i wiele gospodarstw. | ||
| + | |||
| + | Przed 1945 rokiem gospodę wiejską, nazywaną Kasyno, prowadziła rodzina o polskim nazwisku Szukowski. W tym czasie wieś miała 11 dużych zagród chłopskich. We wsi mieszkali też rzemieślnicy. Kilka domów należało do robotników rolnych. Do wsi należało kilka gospodarstw położonych wśród pól (wybudowania), na północ od wsi. | ||
| + | Na południowy zachód od wsi znajdował się [[Cmentarz ewangelicki w Górowychach|cmentarz]]. Nie był to jednak cmentarz wsi Górowychy, lecz osady i folwarku [[Popówko]] (dawn. niem. ''Popowken''). | ||
| + | |||
| + | Zmiana dotychczasowej nazwy ''Sonnenberg in Westpr.'' (dawn. pow. suski) na '''Gorowychy''' ustalona została Rozporządzeniem Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 1 lipca 1947r. (Monitor Polski Nr 111, poz. 719). | ||
| + | |||
| + | Od 1945 do 1972 roku działała tu szkoła, a jej kierownikami byli: Eugeniusz Wierzbowski i Stefan Wisiński. | ||
| + | |||
| + | W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa elbląskiego. | ||
| + | |||
| + | ==Zapisy nazewnictwa== | ||
| + | |||
| + | * 1300 - '''Gorowyten''' ([[H.Górnowicz, Toponimia Powiśla Gdańskiego/wykaz skrótów#U|UBP]]) | ||
| + | * 1323 - '''Sunnenberg''' ([[H.Górnowicz, Toponimia Powiśla Gdańskiego/wykaz skrótów#P|PUB]]) | ||
| + | * 1388 - '''Sonnenberge''' ([[H.Górnowicz, Toponimia Powiśla Gdańskiego/wykaz skrótów#U|UBP]]) | ||
| + | * 1403 - '''Sonnenberg''' ([[H.Górnowicz, Toponimia Powiśla Gdańskiego/wykaz skrótów#U|UBP]]) | ||
| + | * 1527 - '''Sonperk''' ([[H.Górnowicz, Toponimia Powiśla Gdańskiego/wykaz skrótów#U|UBP]]) | ||
| + | * 1790 - '''Gross Sonnenberg''' ([[H.Górnowicz, Toponimia Powiśla Gdańskiego/wykaz skrótów#S|Srt]]) | ||
| + | * 1881 - '''Sonnenberg''', '''Gorowychy''' ([[H.Górnowicz, Toponimia Powiśla Gdańskiego/wykaz skrótów#S|SG]]) | ||
| + | * 1941 - '''Gross Sonnenberg''' ([[H.Górnowicz, Toponimia Powiśla Gdańskiego/wykaz skrótów#N|NMS]]) | ||
| + | * 1945 - '''Sonnenberg''' ([[H.Górnowicz, Toponimia Powiśla Gdańskiego/wykaz skrótów#R|R]]) | ||
| + | * 1951 - '''Gorowychy''' ([[H.Górnowicz, Toponimia Powiśla Gdańskiego/wykaz skrótów#R|R]]) | ||
| + | * inne spotykane formy ('''Sobis''', '''Sonnenberg in Westpreußen''', '''Groß Sonnenberg''', '''Górowychy Wielkie''') | ||
| + | |||
| + | ==Ludność== | ||
{| style="border: 1px solid grey; border-collapse:collapse; background:lightgreen;" border="1" cellspacing="0" cellpadding="5" | {| style="border: 1px solid grey; border-collapse:collapse; background:lightgreen;" border="1" cellspacing="0" cellpadding="5" | ||
| Linia 68: | Linia 98: | ||
!| 30 | !| 30 | ||
!| 209 | !| 209 | ||
| + | |- | ||
| + | !| 1910 | ||
| + | !| - | ||
| + | !| 202 | ||
|- | |- | ||
|} | |} | ||
| − | + | ==Zobacz też== | |
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | |||
'''[[Wykaz miejscowości powiatu kwidzyńskiego]]''' | '''[[Wykaz miejscowości powiatu kwidzyńskiego]]''' | ||
== Źródła == | == Źródła == | ||
| + | |||
* [[Przewodnik po Powiślu. Powiat Kwidzyński]] 2007 | * [[Przewodnik po Powiślu. Powiat Kwidzyński]] 2007 | ||
* "Studium Historyczno - Przestrzenne gminy Prabuty" Andrzej Milkiewicz, Elbląg 1994 | * "Studium Historyczno - Przestrzenne gminy Prabuty" Andrzej Milkiewicz, Elbląg 1994 | ||
| − | + | * http://www.westpreussen.de/ | |
| + | * Monitor Polski - Rocznik 1947 Nr 111 | ||
[[Kategoria:Gmina Prabuty]] | [[Kategoria:Gmina Prabuty]] | ||
Aktualna wersja na dzień 19:11, 21 maj 2012
|
UNIQ666b89cd297c8998-googlemap-00000000-QINU |
| Górowychy na mapie |
|---|
Górowychy – (dawn. niem. Gross Sonnenberg/Sonnenberg in Westpr.) - wieś w województwie pomorskim, w powiecie kwidzyńskim, w gminie Prabuty.
Spis treści |
Historia
Wieś sołecka położona w północnej części gminy, na północ od Prabut, na terenie falistym, z nielicznymi oczkami wodnymi. Ulokowana na wysokim brzegu rozciągającego się od południowego wschodu jeziora Dzierzgoń.
Pierwsza wzmianka o terenach Górowych (bona Algaudas) zamieszkanych przez Prusów pochodzi z 1260 roku.
W 1303 roku wymieniono Prusów z nazwiska. Zamieszkiwali tu: Algande, Bundo, Sarchz i Stanko.
W dokumencie z 1388 odnotowano transakcję kupna majątku od Prusa Buntobe przez bp Mikołaja.
Po sekularyzacji Górowychy przejmuje w 1527 roku Hans Queiss, brat pierwszego luterańskiego bp Erharda. W owym czasie mieszkali tu prawie wyłącznie ewangelicy.
W czasie najazdu Szwedów w latach dwudziestych XVII wieku poczyniono na tym terenie znaczne szkody.
W wyniku nadania elektora Jerzego Wilhelma z 1630 roku Górowychy liczące 17 łanów stały się wsią należącą do Prabut z określonymi szczegółowo należnymi opłatami i świadczeniami rocznymi. Jedynie 2 łany sołtysa były zwolnione z opłat. W tym czasie istniała we wsi karczma.
Prabuty dzięki reformom regulacyjnym, w 1826 roku na nowo ustaliły z chłopami wysokość czynszu.
W roku 1864 na 129 osób 12 było katolikami, a 117 ewangelikami. W tym czasie obszar wsi wynosił 1277 morgi. W latach 1885–1905 powierzchnia wsi wzrosła z 326 hektarów do 562,9 ha.
Wieś posiadała szkołę jednoklasową.
W 1923 roku Górowychy zostały zelektryfikowane. W 1933 roku zaś wybudowano dwukilometrowy odcinek drogi łączący wieś z drogą do Prabut.
Rok 1928, to rok połączenia Górowych z Górowychami Małymi i Antoninem w jedną gminę liczącą w 1943 roku 300 mieszkańców w 50 gospodarstwach domowych, mającą łącznie 767 ha ziemi.
W 1943 roku Rosjanie po wkroczeniu do Górowych spalili tu szkołę i wiele gospodarstw.
Przed 1945 rokiem gospodę wiejską, nazywaną Kasyno, prowadziła rodzina o polskim nazwisku Szukowski. W tym czasie wieś miała 11 dużych zagród chłopskich. We wsi mieszkali też rzemieślnicy. Kilka domów należało do robotników rolnych. Do wsi należało kilka gospodarstw położonych wśród pól (wybudowania), na północ od wsi. Na południowy zachód od wsi znajdował się cmentarz. Nie był to jednak cmentarz wsi Górowychy, lecz osady i folwarku Popówko (dawn. niem. Popowken).
Zmiana dotychczasowej nazwy Sonnenberg in Westpr. (dawn. pow. suski) na Gorowychy ustalona została Rozporządzeniem Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 1 lipca 1947r. (Monitor Polski Nr 111, poz. 719).
Od 1945 do 1972 roku działała tu szkoła, a jej kierownikami byli: Eugeniusz Wierzbowski i Stefan Wisiński.
W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa elbląskiego.
Zapisy nazewnictwa
- 1300 - Gorowyten (UBP)
- 1323 - Sunnenberg (PUB)
- 1388 - Sonnenberge (UBP)
- 1403 - Sonnenberg (UBP)
- 1527 - Sonperk (UBP)
- 1790 - Gross Sonnenberg (Srt)
- 1881 - Sonnenberg, Gorowychy (SG)
- 1941 - Gross Sonnenberg (NMS)
- 1945 - Sonnenberg (R)
- 1951 - Gorowychy (R)
- inne spotykane formy (Sobis, Sonnenberg in Westpreußen, Groß Sonnenberg, Górowychy Wielkie)
Ludność
| Rok | Ilość domów | Liczba mieszkańców |
|---|
| 1817 | 12 | 66 |
|---|---|---|
| 1831 | 12 | 80 |
| 1864 | 18 | 129 |
| 1871 | 15 | 112 |
| 1885 | 18 | 129 |
| 1895 | 30 | 215 |
| 1905 | 30 | 209 |
| 1910 | - | 202 |
Zobacz też
Wykaz miejscowości powiatu kwidzyńskiego
Źródła
- Przewodnik po Powiślu. Powiat Kwidzyński 2007
- "Studium Historyczno - Przestrzenne gminy Prabuty" Andrzej Milkiewicz, Elbląg 1994
- http://www.westpreussen.de/
- Monitor Polski - Rocznik 1947 Nr 111
|
