Handel w wiekach minionych
| Linia 1: | Linia 1: | ||
[[Plik:Handel.jpg|thumb|400px|Markt - dzień targowy]] | [[Plik:Handel.jpg|thumb|400px|Markt - dzień targowy]] | ||
| + | |||
| + | ==Cechy rzemieślnicze== | ||
| + | Najstarsze cechy rzemieślnicze (bractwa) formowały się w miastach niemieckich w XII i XIII wieku jako grupy rzemieślników monopolizujących produkcję i zbyt na swoim terenie. Wraz z rozwojem osadnictwa w nowo tworzonym państwie krzyżackim przybywali wytwórcy specjalizujący się we wszystkich potrzebnych dziedzinach od spożywczej aż po produkty luksusowe. Rzemieślnicy wnosili swoje doświadczenie oraz wiedzę na temat korzyści wynikających ze zorganizowania się wolnych rzemieślników jednej lub kilku pokrewnych specjalności. Najwcześniej organizowali się w cechy: piekarze, tkacze, kowale, szewcy, krawcy, rzeźnicy, złotnicy, piwowarzy czy wapiennicy. Warunki funkcjonowania cechu określały statuty (wilkierze) układane przez mistrzów założycieli a zatwierdzane przez właściciela osady czy radę miejską. Określały one prawa i obowiązki wszystkich członków cechu. Opisywały sposób produkcji i nabywania surowców, ustalały maksymalną liczbę czeladników i uczniów oraz jakość i początkowo ceny wyrobów. Statuty zobowiązywały też do stosowania jednakowych miar i wag niezbędnych do produkcji i sprzedaży. W miastach średniowiecznych tak ścisła reglamentacja produkcji i zbytu sprzyjała podnoszeniu jakości wyrobów, a przez to rozwojowi rzemiosła. Poza organizacją cechową działali też "partacze", którzy wykonywali swoje czynności produkcyjne "a parte", tj. na stronie, obok cechu. | ||
| + | |||
| + | Zawsze istniały określone zależności. Nadprodukcję rzemieślniczą sprzedawano zwykle tam, gdzie jej określone towary nie były dostępne na rynku. Rozprowadzanie towarów po kraju oraz ich wwóz i wywóz regulowały m.in.: przymus drożny, prawo składu, przywileje celne i obowiązujące opłaty targowe. Komory celne pobierały cło i oddawały dochody do skarbu państwa. Planowane trasy podróży i miejsca postoju na szlaku handlowym wyznaczały daty jarmarków i dni targowych w leżących przy nich miastach. | ||
| + | |||
| + | W Archiwum Państwowym w Gdańsku przechowywane są: | ||
| + | * Akta cechu kowali i ślusarzy w Gardei z lat 1769-1898 | ||
| + | * Akta cechu fryzjerów w Kwidzynie z lat 1884-1928 | ||
| + | * Akta cechu murarzy w Kwidzynie z lat 1788-1921 | ||
| + | * Akta cechu piekarzy w Kwidzynie z lat 1853-1933 | ||
| + | * Akta cechu rzeźników w Kwidzynie z lat 1756-1918 | ||
| + | * Akta cechu szklarzy, blacharzy i malarzy w Kwidzynie z lat 1885-1935 | ||
| + | * Akta cechu zegarmistrzów i złotników w Kwidzynie z lat 1923-1934 | ||
| + | * Izba Rzemieślnicza w Kwidzynie (Handwerkamt zu Marienwerder) lata 1899-1934 | ||
| + | * Zachodniopruskie Kolegium Medyczne w Kwidzynie (Westpreussische Provinzial Collegium Medicum zu Marienwerder) obejmujące lata 1782-1795. | ||
===System monetarny, jednostki miar, wag i pojemności=== | ===System monetarny, jednostki miar, wag i pojemności=== | ||
Wersja z 18:43, 22 lip 2014
Cechy rzemieślnicze
Najstarsze cechy rzemieślnicze (bractwa) formowały się w miastach niemieckich w XII i XIII wieku jako grupy rzemieślników monopolizujących produkcję i zbyt na swoim terenie. Wraz z rozwojem osadnictwa w nowo tworzonym państwie krzyżackim przybywali wytwórcy specjalizujący się we wszystkich potrzebnych dziedzinach od spożywczej aż po produkty luksusowe. Rzemieślnicy wnosili swoje doświadczenie oraz wiedzę na temat korzyści wynikających ze zorganizowania się wolnych rzemieślników jednej lub kilku pokrewnych specjalności. Najwcześniej organizowali się w cechy: piekarze, tkacze, kowale, szewcy, krawcy, rzeźnicy, złotnicy, piwowarzy czy wapiennicy. Warunki funkcjonowania cechu określały statuty (wilkierze) układane przez mistrzów założycieli a zatwierdzane przez właściciela osady czy radę miejską. Określały one prawa i obowiązki wszystkich członków cechu. Opisywały sposób produkcji i nabywania surowców, ustalały maksymalną liczbę czeladników i uczniów oraz jakość i początkowo ceny wyrobów. Statuty zobowiązywały też do stosowania jednakowych miar i wag niezbędnych do produkcji i sprzedaży. W miastach średniowiecznych tak ścisła reglamentacja produkcji i zbytu sprzyjała podnoszeniu jakości wyrobów, a przez to rozwojowi rzemiosła. Poza organizacją cechową działali też "partacze", którzy wykonywali swoje czynności produkcyjne "a parte", tj. na stronie, obok cechu.
Zawsze istniały określone zależności. Nadprodukcję rzemieślniczą sprzedawano zwykle tam, gdzie jej określone towary nie były dostępne na rynku. Rozprowadzanie towarów po kraju oraz ich wwóz i wywóz regulowały m.in.: przymus drożny, prawo składu, przywileje celne i obowiązujące opłaty targowe. Komory celne pobierały cło i oddawały dochody do skarbu państwa. Planowane trasy podróży i miejsca postoju na szlaku handlowym wyznaczały daty jarmarków i dni targowych w leżących przy nich miastach.
W Archiwum Państwowym w Gdańsku przechowywane są:
- Akta cechu kowali i ślusarzy w Gardei z lat 1769-1898
- Akta cechu fryzjerów w Kwidzynie z lat 1884-1928
- Akta cechu murarzy w Kwidzynie z lat 1788-1921
- Akta cechu piekarzy w Kwidzynie z lat 1853-1933
- Akta cechu rzeźników w Kwidzynie z lat 1756-1918
- Akta cechu szklarzy, blacharzy i malarzy w Kwidzynie z lat 1885-1935
- Akta cechu zegarmistrzów i złotników w Kwidzynie z lat 1923-1934
- Izba Rzemieślnicza w Kwidzynie (Handwerkamt zu Marienwerder) lata 1899-1934
- Zachodniopruskie Kolegium Medyczne w Kwidzynie (Westpreussische Provinzial Collegium Medicum zu Marienwerder) obejmujące lata 1782-1795.
System monetarny, jednostki miar, wag i pojemności
| Jednostka | Odpowiednik |
|---|---|
| SYSTEM MONETARNY | |
| 1 portugał | 10 dukatów = 60 talarów = 180 florenów |
| 1 suweren | 3 dukaty = 18 talarów = 54 czerwone złote polskie = 162 floreny inaczej złote polskie |
| 1 dukat | (czerwony złoty polski) = 6 talarów = 18 florenów = (złotych polskich) = 540 srebrnych groszy = 1 moneta złota o wadze 3,5 g złota. |
| 1 imperiał | (talar cesarski) = 5 florenów (guldenów, tynfów) = 150 srebrnych groszy = 450 szelągów, czyli solidów = 2700 denarów (fenigów) |
| 1 talar | 3 złote polskie (floreny) = 90 groszy srebrnych = 270 szelągów, czyli solidów = 1620 denarów (fenigów) |
| 1 grzywna | 2 złote polskie = 60 srebrnych groszy = 180 groszy miedzianych (szelągów, bądź solidów) = 1080 denarów (bądź szelągów) |
| MIARY DŁUGOŚCI | |
| 1 palec | 2,48 cm |
| 1 dłoń | 7,44 cm |
| 1 stopa | 29,78 cm |
| 1 łokieć = 2 stopy | 59,95 cm |
| 1 pręt = 15 stóp | 4,46 m |
| MIARY POWIERZCHNI | |
| 1 stopa² | 8,3 m² |
| 1 pręt² | 18,66 m² |
| 1 morga pruska mała | 0,2553 ha |
| 1 morga pruska duża | 0,56 ha |
| 1 włóka = 1 łan = 30 mórg = 9000 prętów² | 16,80 ha |
| 1 postaw płótna = 27 do 62 łokci | 16 do 36 m |
| WAGI | |
| 1 ŁUT | 12,7 gr |
| 1 uncja = 2 łuty | 25,40 gr |
| 1 grzywna = 16 łutów | 20,32 dkg |
| 1 funt = 16 uncji | 40,64 dkg |
| 1 kamień = 25 funtów | 10,16 kg |
| 1 centnar = 4 kamienie | 40,64 kg |
| WAGI ZBOŻA | |
| 1 korzec | pszenicy - 44,15 kg; żyta - 41,56 kg; jęczmienia - 33,76 kg; owsa - 24,94 kg |
| 1 łaszt = 60 korców | 2649 kg pszenicy; 2493 kg żyta; 2026 kg jęczmienia; 1496 kg owsa |
| 1 półkorzec = 1 ćwiertnia = 1 maca | maca pszenicy - 2,57 kg; żyta - 2,59 kg; jęczmienia - 2,10 kg; owsa - 14,25 kg |
| MIARY POJEMNOŚCI | |
| 1 garniec | 4 kwarty - 16 kwaterek - 4 litry |
| 1 korzec | 128 kwart - litrów |
| 1 antał | ¼ beczki |
| 1 beczka miodu | ok. 130 do 160 litrów |
| 1 beczka piwa | 114,5 litra |
